Μουσικοί για παιδιά

Κύριε Σακαλακ, ασχολείστε χρόνια με την μουσική. Πρόσφατα δημιουργήσατε την ομάδα «Μουσικοί για παιδιά» με την οποία παίζετε για παιδιά που νοσηλεύονται στο Νοσοκομείο Αγλαΐα Κυριακού. Τι στάθηκε  αφορμή γι’ αυτό;

Από τα 18 χρόνια της επαγγελματικής μου πορείας μέσα στην Ορχήστρα, τα τελευταία 15 ασχολούμαι και μελετώ θέματα που άπτονται της Μουσικής Ιατρικής και Μουσικής Ψυχολογίας. Πιο απλά, με ενδιαφέρει πολύ να μαθαίνω τις επιδράσεις που μπορεί να έχει η μουσική στην καθημερινή μας ζωή. Αποτέλεσμα της μελέτης τόσων ετών, είναι  η συγγραφή και έκδοση δυο μελετών μου γύρω από τα θέματα αυτά. Το βασικότερο όλων όμως είναι κυρίως η διαπίστωση και η συνειδητοποίηση ότι η μουσική είναι ένα εργαλείο. Ένα εργαλείο που μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα από όσα έχω μάθει ότι προσφέρει σε μια αίθουσα συναυλιών. Έτσι λοιπόν, εδώ και μερικά χρόνια, έχω κατά νου να δημιουργήσω μια Ομάδα η οποία μέσα από την μουσική να μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το ‘’εργαλείο’’  με σκοπό την ανακούφιση κάποιων πληθυσμιακών ομάδων που πραγματικά την έχουν ανάγκη.

Η αρχική μου σκέψη στρεφόταν είτε σε ανθρώπους που εκτίουν  την ποινή τους σε κάποια φυλακή, είτε σε παιδιά που νοσηλεύονται σε κάποιο Νοσοκομείο. Λόγω του ότι όμως με την σχέση Παιδιά – Μουσική έχω μια ιδιαίτερη σχέση (υπεύθυνος του εκπαιδευτικού προγράμματος της Ορχήστρας Καμεράτα στα Δημοτικά σχολεία 2004-2007)  προτίμησα τελικά ένα Νοσοκομείο Παίδων, και συγκεκριμένα το Αγ. Κυριακού. Είχα στήσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα έπρεπε να κινηθεί η Ομάδα αυτή. Αυτό που έμενε ήταν να επιλέξω με μεγάλη προσοχή το ανθρώπινο δυναμικό της Ομάδας και να επικοινωνήσω με το Νοσοκομείο Παίδων για να εγκρίνει το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Αφορμή στάθηκε ένα αλλεργικό σοκ του γιου μου Δημήτρη τον Σεπτέμβρη του ’09 που μας οδήγησε εσπευσμένα στο Νοσοκομείο Παίδων Αγγλαϊα Κυριακού! Ο Δημήτρης αφού δέχτηκε τις άμεσες ιατρικές φροντίδες των γιατρών, παρέμεινε για προληπτικούς λόγους και εξετάσεις στο νοσοκομείο για 2 ημέρες.

Σε αυτό το διάστημα μπόρεσα να ζήσω από πολύ κοντά τόσο τα επείγοντα περιστατικά, όσο και την προσπάθεια των γιατρών του νοσηλευτικού προσωπικού. Έζησα το κλίμα του νοσοκομείου, την αγωνία του γονιού στα διπλανά κρεβάτια! Τρεις ημέρες μετά την επιστροφή  του Δημήτρη  στο σπίτι, επικοινώνησα με την διοίκηση του Νοσοκομείου Παίδων. Μέσα στην ίδια εβδομάδα είχα την πρώτη συνάντηση με την κυρία Σιδέρη, Διοικήτρια του νοσοκομείου! Η πρόταση έγινε άμεσα αποδεκτή και εγγράφως από το Νοσοκομείο το οποίο κινήθηκε πραγματικά αστραπιαία για να μας δεχτεί επίσημα! Ξεκινήσαμε την πρώτη μας συνάντηση στις 11 Ιανουαρίου ’10!

Η τέχνη γιατρεύει τον πόνο; Ποια είναι τα μέχρι τώρα μηνύματα-εντυπώσεις που έχετε εισπράξει από παιδιά, γονείς αλλά και υπάλληλους του νοσοκομείου;

Η μουσική από μόνη της δεν μπορεί φυσικά να θεραπεύσει κάποια ασθένεια.

Μπορεί όμως σίγουρα να βοηθήσει τόσο την ιατρική θεραπεία όσο και την ίδια την διαδικασία της θεραπείας.  Έχουν γίνει εκατοντάδες μελέτες για το συγκεκριμένο θέμα! Ένα παράδειγμα είναι και το ότι η μουσική μπορεί να δράση περά από όλα τα άλλα και σαν αναλγητικό. Μια ευχάριστη μουσική ακρόαση γνωρίζουμε ότι μπορεί να προκαλέσει την έκκριση ενδορφίνης στον οργανισμό μας.

Η ενδορφίνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα φυσικό οπιούχο, η έκκριση του οποίου μπορεί να μειώσει τον πόνο! Και αυτή είναι μόνο μία από τις πολυάριθμες επιδράσεις που μπορεί να έχει η μουσική στο σώμα μας αλλά και στην ψυχή μας. Όσο για τα μηνύματα και εντυπώσεις που μέχρι τώρα έχουμε εισπράξει, που καλύτερα θα έλεγα έχουμε κερδίσει η ακόμη καλύτερα μας έχουν χαρίσει παιδιά τα οποία μέσα από την αδυναμία τους μας χαρίζουν δύναμη, είναι πολλά! Αντιγράφω ένα δύο μόνο από το βιβλίο εντυπώσεων:

‘Ευχαριστούμε πολύ αγαπητοί μας Μουσικοί. Όταν σας ακούμε δεν ξέρουμε τι γεννήθηκε πρώτα, η αγάπη η η μουσική.’  ‘ Ευχαριστούμε!! Να είστε πάντα ‘περαστικοί’ από αυτούς τους χώρους με μόνιμη εντύπωση!’’  ‘’…κυρίως σας ευχαριστούμε για την ευαισθησία και την ευγένεια της ψυχής σας, κάποιες φορές και οι Γιατροί χρειαζόμαστε έμπνευση για να συνεχίζουμε’’  

Τα πιο έντονα σχόλια όμως και εκδηλώσεις αγάπης τα βιώνουμε από τα ίδια τα παιδιά που με κάθε τρόπο μας δείχνουν ζωντανά αυτό που γνωρίζουμε από τις ‘’μελέτες’’. Την άμεση επίδραση δηλαδή της Μουσικής! Δυο παραδείγματα από τα παρά πολλά μόνο να αναφέρω.

Στην τελευταία μας επίσκεψη η Ανατολή, ένα κοριτσάκι 7 ετών που συμμετείχε για δεύτερη φορά στην συνάντηση μας και που ευτυχώς όπως μας εξήγησαν οι γονείς της θα έπαιρνε εξιτήριο σε 2 ημέρες, ήρθε προς το μέρος μου στο τέλος  και μου είπε στο αυτί δίνοντας μου μια μεγάλη αγκαλιά: “ Είστε οι καλύτεροι Μουσικοί!!” Η Ανίτα, στην ζωγραφιά της (μέρος του προγράμματος μας είναι και το να ζωγραφίσουν τα παιδιά την μουσική) έγραψε: “Η Μουσική ταξιδεύει στα ουράνια όπως και εγω”!! 

Εκτός από το νοσοκομείο Παίδων σκέφτεστε και άλλους χώρους όπου τα παιδιά θα «είχαν ανάγκη» την μουσική;

Τα παιδιά όπου και να βρίσκονται έχουν ανάγκη την μουσική. Μπορείτε εύκολα να πεισθείτε για αυτό αν ρωτήσετε ένα παιδί ‘τι θα προτιμούσες… μια εβδομάδα χωρίς γλυκό, παγωτό και διασκέδαση η μία εβδομάδα χωρίς μουσική?’ Η απάντηση έρχεται πάντα αποστομωτική: “Μία εβδομάδα χωρίς γλυκό, παγωτό και διασκέδαση”!

Μιας  λοιπόν και τα παιδιά έχουν ανάγκη  την μουσική, για την Ομάδα “ΜΟΥΣΙΚΟΙ Για ΠΑΙΔΙΑ”  είναι θέμα προτεραιοτήτων. Πρώτα στην λίστα μας έρχονται τα παιδιά που νοσηλεύονται στο Νοσοκομείο, σε κάποιο ίδρυμα ή Ορφανοτροφείο. Κατόπιν είναι τα παιδιά κάποιου σχολείου, η Διεύθυνση του οποίου θα ήθελε να τους προσφέρει ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικό, μέσα από το οποίο θα προσεγγίζουν την μουσική με πολύ διαφορετικό τρόπο από ότι έχουν συνηθίσει, χρησιμοποιώντας την φαντασία τους, την κρίση τους και κυρίως την ακοή τους για να οδηγηθούν στην ακρόαση!

Έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί μελέτες για τα ευεργετικά οφέλη της μουσικής. Εσείς πιστεύετε ότι το κοινό σας παίρνει κάτι περισσότερο από ψυχαγωγία; Προφανώς δεν είναι μόνο αυτό ο στόχος σας.

Το ‘’κοινό’’ μας στον χώρο του νοσοκομείου είναι τα παιδιά που νοσηλεύονται εκεί, όπως και οι γονείς και συγγενείς που βρίσκονται μαζί τους ή οι συνοδοί. Πρέπει επίσης να πω ότι υπάρχουν και παιδιά τα οποία ζουν μόνιμα μέσα στο νοσοκομείο, εγκαταλελειμμένα  από τους "γονείς" τους, από την πρώτη στιγμή της γέννησης τους! Ο σκοπός μας μέσα στην μιάμιση ώρα που κρατά η κάθε μας συνάντηση, είναι πολλαπλός. Το πρώτο που φροντίζουμε σε κάθε μας επίσκεψη είναι να κερδίσουμε ανθρώπινα την εμπιστοσύνη των παιδιών. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε οι μόνοι  άνθρωποι, εκτός φυσικά από τους γονείς τους, που δεν είμαστε μέρος του νοσηλευτικού προσωπικού με το οποίο τα παιδιά έρχονται σε καθημερινή επαφή. (Θυμάμαι ένα κοριτσάκι στο Νοσοκομείο Καλαμάτας που παίξαμε πρόσφατα, το οποίο οδηγούμενο από την μητέρα του στον χώρο που παίζαμε, άρχισε να κλαίει κοιτώντας την μητέρα του στα μάτια, νομίζοντας ότι πάει για μία ακόμη ιατρική εξέταση). Αφού λοιπόν ανοίξουμε ένα κανάλι επικοινωνίας αρχίζουμε να διοχετεύουμε την μουσική μας μέσα από αυτό. Τα παιδιά δεν είναι παθητικοί ακροατές αλλά συμμετέχουν. Είτε όταν τους ζητάμε να μας βοηθήσουν σε ένα ‘’δύσκολο’’ κομμάτι κάνοντας τον μαέστρο, είτε ζωγραφίζοντας την μουσική που ακούν, είτε δοκιμάζοντας να παίξουν με τα μουσικά όργανα, είτε ταιριάζοντας μουσική σε εικόνες που τους προτείνουμε!

Ένας από τους στόχους μας είναι να μπορέσουμε να τους αφήσουμε ένα CD (ειδικά επιμελημένο) με την ατμόσφαιρα που έζησαν μαζί μας για μιάμιση ώρα. Γνωρίζοντας ότι αυτό που κάνουμε τα βοηθά, θέλουμε να μπορούν να ανακαλούν στην μνήμη τους τα θετικά συναισθήματα που έζησαν, ακόμη και όταν με το καλό πάνε στο σπίτι τους! Φυσικά ένας από τους στόχους μας, είναι να μπορέσουμε παράλληλα, στο μέτρο του δυνατού, να τα κάνουμε να αγαπήσουν και να ακούσουν την μουσική με διαφορετικό τρόπο από ότι μέχρι σήμερα γνώριζαν!

Τι διαφορές βρίσκετε στο να παίζετε για ενήλικο κοινό απ’ το να παίζετε για παιδιά; Επίσης τι διαφορές υπάρχουν ανάμεσα σε έναν συναυλιακό χώρο και σε μια αίθουσα αναμονής νοσοκομείου;

Αυτή η ερώτηση θα μπορούσε να απαντηθεί η με δυο προτάσεις η με …ολόκληρο βιβλίο! Και αυτό, διότι το θέμα είναι τεράστιο!

Σε κάθε περίπτωση πάντως όταν ένας επαγγελματίας μουσικός παίζει μουσική το κύριο του μέλημα είναι η καλύτερη δυνατή απόδοση! Σε έναν συναυλιακό χώρο αυτό μπορεί να είναι αρκετό! Παίζοντας όμως κανείς για παιδιά συνειδητοποιεί ότι η καλή του απόδοση δεν είναι αρκετή. Για έναν απλό λόγο. Ένα παιδί χρειάζεται σοβαρό κίνητρο για να κρατήσει εστιασμένη την προσοχή του σε κάτι. Εάν δεν το έχει απλά σταματά να ακούει! Στρέφει την προσοχή του σε κάτι άλλο. Ίσως λοιπόν το παιδικό ακροατήριο να είναι το πιο δύσκολο κατ’ αυτήν την έννοια! Ίσως όμως για τον ίδιο ακριβώς λόγο να είναι και το πιο ενδιαφέρον!

Μία αίθουσα συναυλιών είναι ένας χώρος συγκεκριμένος, στον οποίο κάποιος ακροατής επισκέπτεται με σκοπό να ακούσει μουσική που έχει επιλέξει. Με καλή ακουστική, καλά καθίσματα, με χώρους όπου κανείς μπορεί να πιεί έναν καφέ η ένα κρασί στο διάλειμμα, κλπ.  Αντίθετα ο χώρος ενός Νοσοκομείου είναι άγνωστος σε ένα παιδί και θα πρέπει να τον συνηθίσει όσο κρατά η νοσηλεία του. Γιατροί, νοσοκόμες, νοσηλευτικό προσωπικό, μηχανήματα, αίθουσες εξετάσεων. Σωματικός και ψυχικός πόνος πολλές φορές.

Αυτός ο χώρος λοιπόν θα πρέπει να μεταμορφωθεί σε ελάχιστο χρόνο έτσι ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει η μουσική ως εργαλείο! Και από μόνη της η μουσική έχει φυσικά την δύναμη να το κάνει, αλλά χρειάζονται και οι Μουσικοί που θα υποστηρίξουν το έργο της. Που θα την κάνουν ‘’μαγική’’ στα αυτιά και κυρίως στην ψυχή των παιδιών! Και μην ξεχνάτε ότι η κάθε επίσκεψη μας στο Νοσοκομείο είναι για μας και κάτι καινούργιο! Ποτέ δεν γνωρίζουμε ούτε τον αριθμό των παιδιών που θα παρακολουθήσουν, ούτε τις ηλικίες τους, ούτε το εάν ακόμη μιλάνε ελληνικά, ούτε φυσικά από ποια ασθένεια πάσχουν!

Η ομάδα «Μουσικοί για παιδιά» από ποιους αποτελείται; Οι παραστάσεις βασίζονται στην εθελοντική προσφορά των μουσικών;

Η Ομάδα «ΜΟΥΣΙΚΟΙ Για ΠΑΙΔΙΑ» αποτελείται από τέσσερεις μουσικούς ( Νάσος Μαρτζούκος βιολί, Έλενα Ταβαντζή βιολί, Laurentiu Matasaru Βιόλα, Ηλίας Σακαλάκ, Τσέλλο) και την  Φωτογράφο Βάλια Αλεξίου, όπου εκτός των εξαιρετικών της φωτογραφιών είναι και υπεύθυνη για τις Δημόσιες Σχέσεις της Ομάδας. Η επιλογή των μουσικών, φυσικά και δεν έγινε τυχαία.

Το μεγαλύτερο προσόν για την συγκεκριμένη περίπτωση δεν έγκειται στο να είναι κάποιος εξαιρετικός μουσικός όπως ΟΛΟΙ οι συνάδελφοι που παίζουν στην Ομάδα. Αυτό που πρέπει να διαθέτει ο μουσικός,  είναι το χάρισμα της επικοινωνίας με τα παιδιά και η απόλυτη πίστη του  στους σκοπούς της Ομάδας.

Με τους συγκεκριμένους συναδέλφους είχα την χαρά και την τιμή να συνεργαστώ στα εκπαιδευτικά προγράμματα στα Δημοτικά σχολεία, για τα οποία ήμουν υπεύθυνος. Όσο για την Βάλια Αλεξίου, δεν είναι απλά άλλη μία Φωτογράφος αλλά μία Φωτογράφος, που πρώτα κοιτά με τα μάτια της ψυχής της και κατόπιν καταγράφει όσα βιώνουμε, με τον φωτογραφικό της φακό!

Ο εθελοντισμός είναι κάτι πολύ σημαντικό, μήπως όμως από μόνος του δεν αρκεί προκειμένου να καθιερωθεί κάτι με ουσία; Μήπως θα πρέπει να υπάρξει και η στήριξη κάποιου δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα έτσι ώστε να έχει μια πιο σταθερή-μόνιμη βάση αυτή σας η προσπάθεια;

Πριν προχωρήσω στην ίδρυση της Ομάδας «ΜΟΥΣΙΚΟΙ Για ΠΑΙΔΙΑ» ένας αυστηρός όρος που έθεσα στον εαυτό μου ήταν όχι μόνον να ξεκινήσουμε αλλά και να συνεχίσουμε. Αυτό που πάντα απεχθανόμουν ήταν οι σκοπιμότητες, τα ‘’πυροτεχνήματα’’ και πολύ περισσότερο οτιδήποτε "δήθεν’’! Τουλάχιστον δύο μήνες πριν την πρώτη μας επίσκεψη στο Παίδων ‘’κτύπησα την πόρτα’’ 19 περίπου ιδιωτικών εταιρειών. Από αυτές, οι 16 απάντησαν αρνητικά. Οι 3 ενδιαφέρθηκαν. Στα λόγια όμως, όπως τελικά αποδείχθηκε.

Εμείς ξεκινήσαμε παρ’ όλα αυτά, όπως είχαμε συμφωνήσει μεταξύ μας να κάνουμε. Μέσα σε δύο μήνες από τότε, η δημοσιότητα που πήρε το εγχείρημα μας ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που φανταζόμασταν. Δημοσιεύσεις ολοσέλιδες σε εφημερίδες, εκπομπή στην κρατική τηλεόραση, πρόσκληση από το Δημοτικό Ωδείο της Καλαμάτας για παρουσίαση του προγράμματος μας εκεί και στο Νοσοκομείο της Καλαμάτας, από τον διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου κ. Διονύση Μαλούχο, ανταπόκριση του απλού κόσμου μέσα από τις σελίδες του διαδικτύου ενδιαφέρον από τον διευθυντή του Φεστιβάλ Κυκλάδων, κ. Γιάννο Μαργαζιώτη για οικονομική ενίσχυση της Ομάδας μας, και τόσα άλλα!

Μέχρι σήμερα όχι μόνο δεν έχουμε λάβει από καμία εταιρεία ούτε ένα λεπτό του ευρώ, αλλά σε πολλές περιπτώσεις χρειάζεται να πληρώσουμε από τους μαρκαδόρους και τα χαρτιά που χρειάζονται τα παιδιά για να ζωγραφίσουν, η τα μικροδωράκια που τους δωρίζουμε πριν να τα αποχαιρετήσουμε κάθε φορά (ποτέ δεν πάμε με ‘’άδεια χέρια’’), μέχρι ακόμη και την baby sitter που θα χρειαστεί κάποιος συνάδελφος να πληρώσει προκειμένου να μπορεί να είναι ήσυχος ότι τα άλλα του παιδιά, στο σπίτι, θα βρίσκονται σε ασφαλή χέρια!

Η αγάπη που έχουμε όλοι για αυτό που προσφέρουμε είναι το ίδιο μεγάλη με το ‘’πείσμα’’ που μας διακρίνει όλους στο να συνεχίσουμε! Ήδη στον δρόμο μας βρέθηκε η Ίρις Σαμαρτζή, εξαιρετική εικονογράφος παιδικών βιβλίων, η οποία αφιλοκερδώς μας έφτιαξε το λογότυπο της Ομάδας «ΜΟΥΣΙΚΟΙ Για ΠΑΙΔΙΑ».

Πιστεύω ακράδαντα ότι, γνωρίζοντας το έργο μας, θα ευαισθητοποιηθούν κάποιοι παράγοντες εταιρειών έτσι ώστε να μας υποστηρίξουν οικονομικά! Αυτές τις ημέρες, βρισκόμαστε σε συναντήσεις με νομικούς και λογιστές για την ίδρυση του Συλλόγου «ΜΟΥΣΙΚΟΙ Για ΠΑΙΔΙΑ».

Συχνά οι γονείς προβληματίζονται για το είδος της μουσικής στο οποίο πρέπει να εκθέτουν τα παιδιά. Πως μπορεί ένας γονιός να κάνει «μουσικόφιλο» το παιδί του και με ποια κριτήρια επιλέγει τα μουσικά ερεθίσματα που θα του δώσει;

Αυτό για το οποίο είμαστε σίγουροι είναι ότι ο άνθρωπος είναι ‘’μουσικόφιλος’’ πριν καν γεννηθεί. Μην ξεχνάμε ότι η ακοή είναι η πρώτη αίσθηση που αναπτύσσεται στον άνθρωπο, και η τελευταία που τον εγκαταλείπει πριν εκείνος εγκαταλείψει τον κόσμο αυτό!

Οι μελέτες που έχουν γίνει για τον τρόπο  αντίδρασης  των εμβρύων, των βρεφών και των παιδιών, δείχνουν συγκλονιστικά αποτελέσματα! Τα κριτήρια επιλογής από έναν γονιό θα πρέπει να είναι πρωτίστως η ποιότητα, όποιο και να είναι το είδος της μουσικής που θα προτείνει. Η ρήση του Απ. Παύλου ‘’τα πάντα δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε’’ μας δίνει μια κατεύθυνση. Για να μπορεί κάποιος να επιλέξει το οτιδήποτε , θα πρέπει να έχει επιλογές. Ποιες είναι οι επιλογές που προσφέρονται σήμερα σε ένα παιδί σε σχέση με την μουσική που μπορεί να ακούσει; Η τηλεόραση; Το ραδιόφωνο; Το διαδίκτυο; Ποιος θα δώσει τις ευκαιρίες τόσο στον γονέα όσο και στο παιδί να επιλέξουν; Μήπως το σχολείο μέσα από το εκπαιδευτικό του σύστημα; Πέρα από το ότι είναι απίστευτα βαρετό, προσωπικά δε του έχω καμία εμπιστοσύνη!

Ποιος θα μάθει ένα παιδί να ‘ακούει’; Φυσικά η αίσθηση της ακοής είναι σε όλους μας επίκτητη, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και με την ικανότητα της ακρόασης! Αυτό είναι κάτι που χρειάζεται ανάπτυξη και καλλιέργεια!

Για περισσότερες πληροφορίες, αλλά και γεμάτες ευαισθησία φωτογραφίες σχετικά με το πρόγραμμα «ΜΟΥΣΙΚΟΙ για ΠΑΙΔΙΑ» μπορείτε να επισκεφτείτε, αλλά και να εγγραφείτε στηρίζοντας την ομάδα, στο facebook .