Τα παιδιά και οι φόβοι τους: βοηθώντας τα να σηκώσουν κεφάλι

Είναι πολλά αυτά που μπορείτε να προσφέρετε στο παιδί σας και να το βοηθήσετε, τόσα που δεν χωρούν σε ένα άρθρο. Από τις πρακτικές που μπορείτε να υιοθετήσετε, ακολουθούν μερικές που επιλέχτηκαν με βάση την ευκολία τους και την δυνατότητα άμεσης εφαρμογής χωρίς απαραίτητα την καθοδήγηση ειδικού.

Ανακαλύψτε όσα δεν φοβάται.

Έχοντας σαν πρωταρχικό σκοπό να αφαιρέσετε την ετικέτα του ‘φοβικού’, ξεκινήστε με όλα όσα δεν φοβάται το παιδί έτσι ώστε να μη κουβαλά μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό του. Αλλιώς αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της ζωής όταν πιστεύουμε στον εαυτό μας κι αλλιώς τις προσεγγίζουμε (ή τις αποφεύγουμε) όταν δεν πιστεύουμε ότι έχουμε τις απαιτούμενες δυνάμεις. Στο παραμύθι ‘η Λελέκα σηκώνει κεφάλι’ πριν μάθει τη δύναμη της σκέψης, η Λελέκα αυτό ακριβώς συνειδητοποιεί. Ότι υπάρχουν πράγματα που δεν φοβάται, που άλλοι ίσως φοβούνται αλλά όχι εκείνη. Ανακαλύψτε, λοιπόν, με το παιδί σας μερικά από αυτά τα πολλά που δεν φοβάται: κοιμάται μόνο του στο δωμάτιο; ανεβαίνει στην ταράτσα και κοιτάει από ψηλά χωρίς να κλείνει τα μάτια του; κάνει βουτιές στην θάλασσα; χαϊδεύει το σκυλάκι; έχει γατούλα; σηκώνει το χέρι του και λέει μάθημα στην τάξη μπροστά σε όλους; Τι άλλο;

Αξιοποιήστε αυτά που έχει ήδη ξεπεράσει

Εκτός από αυτά που δεν φοβάται, υπάρχουν και αρκετά πράγματα που φοβόταν στο παρελθόν αλλά τώρα πια τα έχει ξεπεράσει. Θυμάται κάποια από αυτά που φοβόταν και δεν φοβάται πια ή μήπως έκανε τόση καλή δουλειά που χρειάζεται να του θυμίσετε μερικά; Πώς ήταν την πρώτη μέρα στο σχολείο ή όταν πρωτοπήγε παιδικό σταθμό και πώς νοιώθει τώρα όταν ετοιμάζεται το πρωί (εκτός από νυσταγμένο!); Θυμάται πώς ένοιωθε όταν πρωτομάθαινε ποδήλατο, ενώ τώρα; Στο λούνα παρκ, τι απέφευγε ενώ τώρα το επιζητά; Κάντε ερωτήσεις έτσι ώστε να τις ανακαλύπτει το παιδί μόνο του και να παίρνει διπλή χαρά. Αν μπλοκάρει, του λέτε τι θυμάστε εσείς (και ενθουσιαστείτε μαζί του).

Πόσες φορές έχει κάνει πράγματα παρά το φόβο και το άγχος;

Επιπλέον, μπορείτε να συζητήσετε για πράγματα που κάνει παρά την παρουσία του φόβου. Για παράδειγμα, όταν συμμετέχει σε θεατρικό, όταν είναι η ώρα του να πει ποίημα μπροστά σε κοινό, όταν παίζει σε αγώνα ή λίγο πριν το διαγώνισμα στο σχολείο. Μπορούμε και να έχουμε άγχος και να μη μας αποσυντονίζει. Είναι σημαντικό το παιδί να ξέρει ότι δεν υπάρχουν απαγορευμένα συναισθήματα και να μη φοβάται ακόμα κι όταν αυτό που νοιώθει δεν είναι ευχάριστο. Είναι ιδιαιτέρως πολύτιμο να μπορούμε να νοιώθουμε ασφαλής με όλα τα συναισθήματα μας.

Αξιοποιήστε τη δύναμη της φαντασίας.

Μάθετε στο παιδί να χρησιμοποιεί τη δύναμη της σκέψης και της φαντασίας, Αν και υπάρχουν ειδικές οδηγίες για καλύτερη εφαρμογή της μεθόδου που βασίζεται στις αρχές της κλινικής ύπνωσης, μπορείτε να προτείνετε στο παιδί σας απλά να κλείσει τα μάτια του, να πηγαίνει νοερά κάπου ευχάριστα και μετά να ‘δείξει στον εγκέφαλο του’ τι θέλει να καταφέρει. Εξηγήστε για τη δύναμη του μυαλού και πώς περιμένει οδηγίες από τους ίδιους.

Έχετε υπόψη σας ότι τα μικρά παιδιά προτιμούν τα κρατήσουν τα μάτια ανοικτά και να βρίσκονται σε κίνηση αντί να κάθονται ήρεμα. Σε αυτή την περίπτωση, μετατρέψτε τη φαντασίωση σε θεατρικό. Η απορρόφηση σε αυτό που σκέφτονται συνεχίζει να είναι μεγάλη ενώ βιώνουν την δύναμη και την αυτοπεποίθηση μιας μελλοντικής επιτυχίας προκαταβολικά και με ασφαλή τρόπο. Εξασκηθείτε μαζί με το παιδί σας στην αρχή αλλά από εκεί και πέρα αφήστε το πάνω του. Να μη γίνει άλλη μια εργασία που οφείλει να κάνει.

Αν και επιγραμματική η περιγραφή αυτής της πρακτικής, αξίζει να τη δοκιμάσετε. Αν θέλετε καλύτερα αποτελέσματα, συνδυάστε τη με ένα θεραπευτικό παραμύθι.

Χρησιμοποιείστε παραμύθια

Οι θεραπευτικές ιστορίες επιτρέπουν στο παιδί να μάθει μέσα από την απομίμηση, να έρθει αντιμέτωπο με τους φοβίες και τα άγχη του νοιώθοντας ασφάλεια, να μάθει αυτά που χρειάζεται χωρίς να το εκλάβει σαν κήρυγμα ή επιβολή, να νοιώσει την ελευθερία να ακούσει όσο θέλει, να δώσει προσοχή στα μηνύματα που εκείνο θέλει, να το ξανασκεφτεί όσες φορές επιθυμεί, να προτείνει αλλαγές στο περιεχόμενο, να εκλάβει ότι μάθει σαν δικό του, να εξερευνήσει και να εξασκήσει διάφορους ρόλους ενώ μειώνει τις αντιστάσεις του.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα θεραπευτικό παραμύθι της αγοράς ή να δημιουργήσετε μια δική σας. Σε αυτή τη περίπτωση, το παιδί χρειάζεται να ταυτιστεί με τους ήρωες της ιστορίας επειδή θα έχουν παρόμοια ηλικία, παρόμοιες δυσκολίες και παρόμοια συναισθήματα & σκέψεις. Στην ιστορία εισάγονται οι σκέψεις που επιθυμείτε και οι πρακτικές που θέλετε να υιοθετήσει όπως για παράδειγμα την χρήση της φαντασίας που προαναφέραμε, τελειώνοντας με την επιτυχή έκβαση. Προσέξτε όμως να μην υπάρχουν ‘πρέπει’ που θα αγχώσει περαιτέρω το παιδί και να μη βάλετε προθεσμία για το πότε θα υπάρξει η ‘επιτυχία’. Μη ξεχνάτε ότι επιτυχία δεν σημαίνει απαραίτητα δεν φοβάμαι καθόλου αλλά κάνω αυτό που χρειάζεται ακόμα κι αν με φοβίζει κάπως.

Είναι πολλά αυτά που μπορούμε να πούμε που χωρούν σε βιβλίο. Κι αυτό είναι ενθαρρυντικό γιατί σημαίνει ότι αν το παιδί σας δεν έχει βοηθηθεί δεν σημαίνει ότι δεν επιδέχεται ‘θεραπεία’. Σημαίνει ότι δεν έχει βρεθεί ό τρόπος που του ταιριάζει ακόμα. Να το θυμάστε αυτό και για τον εαυτό σας. Πριν σας ευχηθώ καλή επιτυχία, θυμηθείτε να μην κριτικάρετε το παιδί επειδή νοιώθει ότι νοιώθει, αποφύγετε την υπερπροστασία και ενισχύσετε την αυτονομία του, μην το ξεγελάτε εντείνοντας μελλοντικά την ανασφάλεια του, μη ξεχνάτε τα μπράβο ασχέτως αποτελέσματος (επαινείτε την προσπάθεια) και στρέψτε το βλέμμα πάνω σας. Εσείς πως διαχειρίζεστε τους φόβους σας και πώς αντιδράτε στις αντιδράσεις του παιδιού σας; Τέλος, αν το παιδί έχει κολλήσει σε κάποιο βήμα, κομματιάστε το σε μικρότερα. Η κάθε επιτυχία, όσο μικρή κι αν σας φαίνεται, είναι νίκη και η νίκη δίνει αυτοπεποίθηση.

Καλή επιτυχία!

*για λόγους απλούστευσης οι φόβοι και οι φοβίες χρησιμοποιούνται σαν ταυτόσημες έννοιες αν και δεν είναι. Σε αντίθεση με τον φόβο, νοιώθουμε υπό τον έλεγχο της φοβίας, στη θέα φοβικού αντικειμένου ή κατάστασης εκδηλώνουμε συμπτώματα πανικού (στα παιδιά εκδηλώνεται κυρίως με κλάμα, πάγωμα, προσκόλληση) και υπάρχει έντονη συμπεριφορά αποφυγής: ως εκ τούτο επεμβαίνει σημαντικά στην καθημερινή λειτουργία μας.

Ανδρέας Αρματάς ΜΑ DCH MISCPaccred Ψυχολόγος – Συγγραφέας

www.hypnosis.gr