Πάμε Σαββατοκύριακο 14-15/02

Θα σας πω κάτι και ας μείνει μεταξύ μας! Οι απόκριες δεν μου αρέσουν καθόλου. Όταν ήμουν μικρή, μου άρεσε να φοράω τα τακούνια της μαμάς μου, να βάφομαι με τα βαφτικά της μαμάς μιας φιλενάδας μου μιας και που η μαμά μου δεν βαφόταν, να μασκαρεύομαι, αλλά όχι απαραίτητα στην περίοδο της Αποκριάς. Μου άρεσε η λέξη «μεταμόρφωση» και όχι «μασκαράς». Ένα μπαουλάκι στο σπίτι γεμάτο με ρουχαλάκια και αξεσουάρ ,η φαντασία  σε ρόλο μαγικού ραβδιού και ξεχνάς όσα ξέρεις.
Επειδή όμως όπως σας είπα,  φίλοι και γνωστοί μικροί και μεγάλοι είναι αυτές τις ημέρες στο κλίμα της Αποκριάς, ε, είπα να μην το αποφύγω! Αν λοιπόν σας αρέσουν οι απόκριες, συνεχίστε να διαβάζετε. Και αν δεν σας αρέσουν, πάλι συνεχίστε να διαβάζετε. Θα βρείτε σίγουρα και κάτι που αφορά στις απόκριες και έχει ενδιαφέρον αλλά και κάτι άσχετο με το καρναβάλι που πιθανότατα να σας ενδιαφέρει.

Απόκριες σημαίνει…

Ξέρετε γιατί οι απόκριες λέγονται απόκριες; Σκεφτείτε λιγάκι…

Μπράβο σε όσους απάντησαν. Για όσους δεν το ξέρετε (ή το είπατε από μέσα σας), ιδού:

Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε την λατρεία του ∆ιονύσου, θεού του κρασιού και του γλεντιού. Και η αγγλική λέξη «carnival» προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σηµαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος». Στα ελληνικά χρησιµοποιείται η λέξη «αποκριά» και σηµαίνει ακριβώς το ίδιο.  Δηλαδή «απέχω από το κρέας» .

Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, Carnevale, από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=περνάει).

Πέρα από το φαγοπότι όμως, θέμα μεγάλο είναι και οι στολές. Αυτοσχέδιες, χειροποίητες, αγοραστές. Στολές με θέμα πριγκίπισσες, μάγισσες, ινδιάνους ή πειρατές… Αλήθεια εσείς έχετε διαλέξει τι θα ντυθείτε;

Μεταμορφώσεις παντός καιρού

Τι ωραία που είναι να έχουμε τη δυνατότητα να μεταμορφωνόμαστε όποτε θέλουμε; Όποτε μας κάνει κέφι!

Και δεν είναι τίποτε. Ένα μπαουλάκι, ένα ντουλαπάκι κάπου στο σπίτι με κανένα ζευγάρι γυαλιά, μια αστεία στέκα που ξέμεινε από τις απόκριες, το σακάκι του παππού, η ρόμπα της γιαγιάς, ένα καπέλο, τα τεράστια παπούτσια του μπαμπά…

Μια βραδιά μεταμφιέσεων που να έχει και ένα διαγωνισμό για τον πιο αστείο, τον πιο πρωτότυπο μεταμφιεσμένο.

Αν θέλετε , ξεκινήσετε από κάτι απλό. Αρκεί ένα χαρτί. Ένα λευκό χαρτί. Ούτε καν ψαλίδι! Βάλτε το χαρτί στο πρόσωπο σας, σκίστε τις εσοχές που είναι τα μάτια και η μύτη, κόψτε το χαρτί ώστε να φτιάχνει ένα πρόσωπο στο σχήμα που θέλετε. Αν κάνετε τις γουβίτσες για τα μάτια μεγάλες θα έχετε ένα πρόσωπο γεμάτο έκπληξη. Αν είναι μικρές, θα δείχνετε λυπημένοι. Σκίστε μετά και το χαρτί στο στόμα και δώστε του την έκφραση που θέλετε. Μετά με ένα λαστιχάκι και ένα συρραπτικό, ενώστε την μάσκα στο πρόσωπο σας, φορέστε τη και δείτε το νέο σας .. πρόσωπο στον καθρέφτη.

Γαϊτανάκι μου πλεγμένο στην ανέμη τυλιγμένο…

Τι γνωρίζετε για το γαϊτανάκι ; Πέρα από ένα πολύ όμορφο ποίημα που έχει γράψει ο Γιάννης Ρίτσος και που έχει μελοποιήσει και τραγουδήσει ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, είναι ένας χορός που χορεύεται τις απόκριες σε πολλές πόλεις και χωριά. Οι χορευτές, ντυμένοι  µε παραδοσιακές στολές, χορεύουν σε κύκλο κρατώντας πολύχρωµες κορδέλες που στερεώνονται στην κορυφή ενός ψηλού κονταριού το οποίο βρίσκεται στην µέση του κύκλου. Καθώς χορεύουν, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το κοντάρι και µετά ξετυλίγονται. Δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Διαβάστε εδώ περισσότερα.

Και αφού μιλάμε για παραδοσιακό χορό και παραδοσιακό τραγούδι, ας θυμηθούμε και άλλο ένα  που πολύ εύκολα μπορούμε να δραματοποιήσουμε. Να ακολουθήσουμε μιμητικά τους στίχους. Μιλάμε για το «πώς το τρίβουν το πιπέρι», αλλά αν θέλετε να το ακούσετε με τα παιδιά, επιλέξτε την εκτέλεση από το CD «Μια εκδρομή με τη Μαρίζα», της Μαρίζας Κωχ.

Το καρναβάλι στον κόσμο

Μόνο οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις απόκριες, ενώ στην προτεσταντική βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν. Στην Κολωνία και άλλες πόλεις του Ρήνου και στην Γερμανία, το Καρναβάλι είναι σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της κριτικής εναντίον της πολιτικής. Σύλλογοι και οργανώσεις προετοιμάζονται όλο το χρόνο για αυτές τις ημέρες. Επίσης σημαντικό Καρναβάλι παρουσιάζουν η Βενετία στην Ιταλία και η Νίκαια στη Γαλλία. To Καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο θεωρείται το μεγαλύτερο του κόσμου και το πολυπληθέστερο σε μια φαντασμαγορική κάθε φορά παρουσίαση όπου συνδυάζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς .

Προτάσεις για δράσεις-Εκδηλώσεις στην πόλη

Σε ρυθμούς καρναβαλιού, την Κυριακή 15 Φεβρουαρίου, από τις 11 το πρωί μέχρι τις 3 το μεσημέρι, στο Ζάππειο έχουμε εκδηλώσεις για παιδιά με θέμα την Αποκριά. Με τη φιλαρμονική του δήμου Αθηναίων να παίζει μουσικές, με μουσικοκινητικά παιχνίδια, εικαστικά, κατασκευές και πολλές άλλες δράσεις στις οποίες λόγω πολυκοσμίας δεν είναι εξασφαλισμένη η καλοπέραση.

Ίσως πιο.. εύκολη η συμμετοχή σε κάποιο πρόγραμμα όπως αυτό στο  Μουσείο «Δωδεκανησιακό Σπίτι»  στα Σεπόλια . Θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στο μουσείο και εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα: «κατασκευή αποκριάτικης μάσκας» .Είναι όμως απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση.

Στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» θα πραγματοποιηθεί επίσης ένα εργαστήρι κατασκευής αποκριάτικης μάσκας και παραδοσιακό παιχνίδι με θέμα: «Ζαχαρομουτζουρώματα»  

Δική μας επιλογή, το 5ο Κυνήγι θησαυρού που διοργανώνεται με  αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ξεναγού (21 Φεβρουαρίου) με σκοπό να προσκαλέσει τους Αθηναίους με τα παιδιά τους, να ανακαλύψουν μουσεία και μνημεία της Αθήνας.

Σημείο συνάντησης το καφέ του Βυζαντινού μουσείου όπου 10-12 θα γίνονται οι εγγραφές.  Στις 12 ξεκινάει το κυνήγι θησαυρού, που περιλαμβάνει τα εξής μνημεία:

Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, το Λύκειο του Αριστοτέλη, το Ζάππειο, το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής στον Ιλισσό, η Πύλη του Αδριανού, τα ρωμαϊκά λουτρά στη Λεωφόρο Αμαλίας και το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Αγγελικής Χατζημιχάλη στην Πλάκα, όπου θα γίνει και ο τερματισμός .

Όσοι ολοκληρώσουν την αποστολή, θα κερδίζουν δωρεάν ξεναγήσεις, που θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή, 1η Μαρτίου, ενώ τα παιδιά θα παραλάβουν πιστοποιητικό συμμετοχής.

Άλλος αγαπημένος προορισμός, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο όπου επίσης την Κυριακή η Νίκη Κάπαρη αφιερώνει στο παραμύθι της Κυριακής στις μεταμορφώσεις. Θα ακουστούν ιστορίες  για μεταμορφώσεις θεών και ηρώων της μυθολογίας μας και ο Γιάννης Ψειμάδας θα πλαισιώσει την αφήγηση με ήχους κρουστών και έγχορδων οργάνων. Μία υπέροχη εκδήλωση για παιδιά άνω των 5 ετών. Κάντε ένα τηλέφωνο στο μουσείο και δείτε αν υπάρχουν θέσεις για την αφήγηση των 11 ή αυτή των 12.

Μετά από τις τόσες όμορφες εκδηλώσεις δεν ξέρω αν ταιριάζει πολύ αυτό που θέλω να πω, αλλά μια μνήμη ήρθε στο μυαλό μου. Από τα παιδικά αποκριάτικα πάρτι της γενιάς μου. Και ξέρετε ποιο τραγούδι χορεύαμε πολύ; Ένα τραγούδι που συνοδευόταν κι από κίνηση και που τώρα μου φαίνεται λίγο σαχλό. Όσοι είσαστε συνομίληκοι (από το τραγούδι θα καταλάβετε δεν χρειάζεται να πω περισσότερα), σηκωθείτε και μάθετε στα παιδιά σας τα βήματα. Όσοι πρώτη φορά το ακούτε… Ρωτήστε κάποιον να σας τα μάθει. Έχει πλάκα!

Καρναβάλι στην παλιά Αθήνα

Από τα "Αθηναϊκά", το περιοδικό του Συλλόγου των Αθηναίων , του 1968, ο Κώστας Δημητριάδης, στέλεχος του ΕΟΤ, γράφει για το "Το καρναβάλι στην Αθήνα την παλιά". Ως παλιά Αθήνα εννοούσε την Αθήνα του τέλους του 19ου αιώνα.

"Τα πολιτικά κι όλα τ' άλλα τερτίπια κι αλληλοτρωγώματα που τριβέλιζαν τα  μυαλά των Αθηναίων, παραμέριζαν τις Απόκριες στη μικρή ακόμα τότε πρωτεύουσα, κι όλες κι όλοι δε μιλούσαν παρά για τα "Μπαλ Μασκέ" στα "μεγάλα" σπίτια.

"...Τα επίσημα καρναβάλια τα διοργάνωνε μια επιτροπή, το λεγόμενο "Κομιτάτο της Αποκρηάς", με επικεφαλής το Δήμαρχο. Συγκέντρωνε χρήματα από τους εμπόρους , το Δήμο,τους ταβερναρέους κι έστηνε ξύλινες εξέδρες στην οδό Σταδίου, στην οδό Κοραή απ' όπου θα περνούσε η μεγάλη παρέλαση από λουλουδιασμένα άρματα, άλλα με αρχαίες παραστάσεις,που έσερναν έξι και οχτώ άλογα, πολλά στολισμένα αμάξια με μασκαρεμένες χορωδίες, πλούσιο άρμα με τον Καρνάβαλο, άλλο άρμα με τη βασίλισσα της Αποκρηάς, άλλο με το "Πανεπιστήμιο", που απ' τη μια μεριά έβγαζαν από το φούρνο νεαρούς φοιτητές κι απ' την άλλη έβγαζαν ...τούβλα κι άλλα πλήθη από ομίλους εύθυμων μασκαράδων με συμβολικά σατιρικά κοστούμια."

"...Ο πιο μεγάλος συνωστισμός γινότανε στο σταυροδρόμι των οδών Κυδαθηναίων και Αδριανού, όπου και το σπίτι του ποιητού Γεωργίου Δροσίνη.

Στην Πλάκα δηλαδή.

Και αφού τα παραπάνω μας έβγαλαν στην Πλάκα, σας έχουμε πρόταση γεμάτη γέλιο. Φορέστε τα αποκριάτικα σας, πάρτε οι μικροί τους μεγάλους και οι μεγάλοι τους μικρούς από το χέρι και κατευθυνθείτε προς τις «Φιγούρες & Κούκλες», για να απολαύσετε τις  «Αποκριές με τον Καραγκιόζη» του Τάσου Κώνστα.

«Μεταμορφώσεις του Καραγκιόζη» «Το πανηγύρι του Καραγκιόζη» και «Καρναβάλι του Καραγκιόζη», είναι οι παραστάσεις που εναλλάσσονται τις Κυριακές του Φλεβάρη. Τηλεφωνήστε για να κρατήσετε θέση και καλή διασκέδαση. Δεν είναι απλά ευχή. Είναι βεβαιότητα.

Ώρα για ταινία

Αν μέσα σε όλο το τρεχαλητό των ημερών βρείτε χρόνο για χουζούρι στο σπίτι και ταινία, δεν υπάρχει κάποια οικογενειακή ταινία με… πολύ αποκριάτικο θέμα. Υπάρχει  όμως ελληνική ταινία που ξεκινά από καρναβάλι. Είναι το «γάμος αλά ελληνικά», στην οποία ο  Γιώργος Κωνσταντίνου, ντυμένος ρωμαίος στρατιώτης, γνωρίζει την Ξένια Καλογεροπούλου, μασκαρεμένη σε καλόγρια, σε ένα μπαλ μασκέ. Ο Ρωμαίος γοητεύεται από την καλόγρια και η καλόγρια από τον Ρωμαίο χωρίς να γνωρίζει ο ένας το πρόσωπο και την πραγματική ταυτότητα του άλλου. Στην ίδια ταινία υπάρχει ένα ακόμη ντοκουμέντο. Στην πρώτη σκηνή η Καλογεροπούλου ετοιμάζεται να πάει οικογενειακώς στον χορό μεταμφιεσμένων. Ο αδελφός της (Χάρρυ Κλυνν) είναι ντυμένος πιερότος και περιζωμένος με ένα τρομπόνι. Η μαμά (Δέσπω Διαμαντίδου) φοράει μια μάσκα διαβολάκου. Η ίδια είναι ντυμένη αρχικά Κλεοπάτρα αλλά αποφασίζει να αλλάξει στολή και να ντυθεί καλόγρια. Κρίμα που η ταινία είναι ασπρόμαυρη γιατί η στολή της βασίλισσας της Αιγύπτου είναι το περίφημο ροδί φουστάνι που είχε σχεδιάσει ο Νίκος Εγγονόπουλος (όπως και τα σκηνικά της παράστασης) για την «Κλεοπάτρα» που είχε ανεβάσει στο θέατρο Rex - το 1962 η Αλίκη Βουγιουκλάκη. (Πηγή: Πέπη Ραγκούση-Νέα)

Για τα μικρά πιτσιρίκια, υπάρχει  το ταινιάκι «The cookie carnival» -Silly Symphony-της Disne που είναι πολύ ωραίο. Θα το βρείτε στο  You tube.

Και φυσικά απολαύστε το «Καρναβάλι των ζώων».  Την υπέροχη μουσική που έγραψε ο  Ο Γάλλος Ρομαντικός συνθέτης Καμίλ Σεν Σανς . Το είχε γράψει το  1886 μόνο για τον εαυτό του και τους φίλους του και δεν επέτρεψε να παιχτεί όσο ζούσε.
Ευτυχώς για τα αυτιά μας, εκδόθηκε τελικά 30 χρόνια μετά το θάνατο του συνθέτη.

Οι Απόκριες στα βιβλία

Έχουν κυκλοφορήσει αρκετά παραμύθια με θέμα τις Απόκριες. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουμε:

«Ο Αρλεκίνος” της Ζωρζ Σαρή σε εικονογράφηση   Νικόλα Ανδρικόπουλου

«Οι τρεις αποκριάτικες κορδέλες» του  Ευγένιου Τριβιζά

«Το γαϊτανάκι» , της Ζώρζ Σαρή

«Ο πειρατής Περπερούα και οι Δεκαπέντε γόνδολες» της Αλεξάνδρας Μπίζη.

Τα παραπάνω κυκλοφορούν  από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επίσης:

«Το καρναβάλι των ζώων» που προαναφέραμε, σε αφήγηση Καρμεν Ρουγγέρη και εικονογράφηση  Μυρτώς Δεληβοριά. Υπάρχει σε πολλές εκδόσεις, αλλά αυτή θεωρούμε ότι είναι η καλύτερη. Από τον  Εκδοτικό Οργανισμό Π. Κυριακίδη
και για τα πολύ μικρά παιδιά

«Οι Απόκριες του Μπάμπη» της Αργυρώς Κοκορέλη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίλητος.

Είτε μας αρέσουν είτε όχι οι απόκριες, όπως και να το κάνουμε,  χαρίζουν σε μικρούς και μεγάλους γέλιο και ευκαιρίες για ξεφάντωμα.

Όπως λέει και το ποιηματάκι της Ρένας Καρθαίου, αυτές τις ημέρες

Οι μύτες  γίνονται μυτάρες και τα αυτιά γίναν αυτάρες.
Να μαλλούρες  και γυαλάκια, στοματάρες  και μουστάκια.

Ευχές για ένα όμορφο Σαββατοκύριακο

*Αυτό το Σάββατο στις 4 το απόγευμα, το «Πάμε Σαββατοκύριακο» πετάει στον διαδικτυακό αέρα του Livellula radio.

Ακούστε την εκπομπή για να ανακαλύψετε και άλλα ενδιαφέροντα που συμβαίνουν στην πόλη, καθώς και τα τραγούδια που συνοδεύουν  τη θεματική της αποκριάς.

 

Παναγιώτα Στρίκου-Τομοπούλου