Ναρκισσισμός και ναρκισσιστές

Η ικανότητα να δεχόμαστε την κριτική εξαρτάται κυρίως από το πόσο ασφαλείς αισθανόμαστε για τον εαυτό μας.

Ωστόσο δύσκολα θα μπορούσε να πει κανείς ότι κάποιος από εμάς πραγματικά απολαμβάνει την κριτική.
Γιατί είναι μία πρόκληση να αποφύγουμε να αισθανθούμε ότι είμαστε σε άμυνα, όταν πιστεύουμε ότι κάποιος μας επιτήθετε.

Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πιο φυσικό ή καλύτερα πιο ευθυγραμμισμένο με την κατάστασή μας, να πάμε σε αυτό-προστατευτική λειτουργία.
Και συνήθως ο τρόπος που διαλέγουμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, είναι μέσω της άρνησης της κριτικής, στρεφόμενοι σε επικριτές, ή προσπαθώντας βιαστικά να φύγουμε εντελώς από τη δυσάρεστη κατάσταση.

Μία τέτοια καθολική σχεδόν τάση, είναι σαν μία μορφή τέχνης με τα πρόσωπα που έχουν ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας.

Διαβάστε ακόμη: Διαχείριση του άγχους σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες

Όταν τους κρίνουν, οι ναρκισσιστές δείχνουν ότι είναι ανίκανοι να διατηρήσουν οποιαδήποτε συναισθηματική ισορροπία ή δεκτικότητα.
Και πραγματικά δεν έχει σημασία αν η φύση της κριτικής αυτής είναι εποικοδομητική ή καταστροφική.
Απλώς δεν είναι σε θέση να ανεχτούν μία κριτική.

Ταυτόχρονα τα άτομα αυτά παρουσιάζουν μία ασυνήθιστα ανεπτυγμένη ικανότητα να κρίνουν τους άλλους.
Παρά το γεγονός ότι οι ναρκισσιστές δεν το δείχνουν, κάθε κριτική φαίνεται σαν μία βαριά απειλή γι’ αυτούς.

Και αυτός είναι ο λόγος για την τρομερή αντίδρασή τους που μας αφήνει έκπληκτους.
Κατά βάθος, κρέμονται απεγνωσμένα όχι απλά σε μια θετική, αλλά μεγαλοπρεπή αίσθηση του εαυτού τους, έτσι θέλουν πάση θυσία να εμποδίσουν οποιαδήποτε αρνητική γνώμη γι’ αυτούς.

Το δίλημμά τους είναι η ακαμψία της άμυνας τους, η ανικανότητα να μπορέσουν να αφήσουν την άμυνα, ακόμη και με τα πιο κοντινά τους πρόσωπα, εγγυήσεις ότι δεν πρόκειται ποτέ να πάρουν αυτό που χρειάζονται περισσότερο, το οποίο οι ίδιοι τραγικά αγνοούν.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί τα άτομα αυτά είναι έτοιμα να επιτεθούν στους άλλους και τόσο ανίκανα να διαχειριστούν μία επίθεση, είναι καλό να μάθουμε κάτι από τα παιδικά τους χρόνια.
Οι άνθρωποι δεν γεννιούνται έτσι, είναι κάποιες ισχυρές επιδράσεις του περιβάλλοντος που προκαλούν τον ναρκισσισμό.

Τα παραμελημένα παιδιά που οι γονείς αγνοούσαν ή συνεχώς υποτιμούσαν και επέπλητταν, οδηγήθηκαν σε μη ρεαλιστικά υψηλά πρότυπα συμπεριφοράς. Και οι γονείς τους έσπευδαν να τα κρίνουν κάθε φορά που δεν κατάφερναν να ανταποκριθούν σε αυτές τις παράλογες, τελειομανείς προσδοκίες.

Σαν αποτέλεσμα, δεν μπορούσαν παρά να αισθάνονται ελαττωματικοί, ανασφαλείς και να αμφισβητούν τη θεμελιώδη αξία τους ως άνθρωποι.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν αισθανόταν ότι κάποιος ενδιαφερόταν ή τους αγαπούσε.

Σαν να ήταν πρόσωπα φτιαγμένα για να είναι ανεκτά αλλά όχι σεβαστά ή αγαπητά.
Βιώνοντας με αγωνία τον δεσμό τους με τους γονείς σαν αδύναμο, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπάθησαν, ποτέ δεν έφτασαν σε θέση να αποκτήσουν την έγκριση ή την επικύρωσή τους, καλλιέργησαν στο μυαλό τους ένα φανταστικό ιδανικό εαυτό που θα μπορούσε να κατακτήσει τη γονική αποδοχή ακόμη και την κολακεία που τόσο λαχταρούσαν.

Όταν ο ενήλικας ναρκισσιστής προβάλει ένα αέρα σπουδαιότητας, ανωτερότητας και μεγαλείου, είναι μία έντονη αντίδραση στη σκληρή αμφιβολία του εαυτού του, που ειλικρινά κρατά καλά κρυμμένη κάτω από την αυτάρεσκη πρόσοψη που δείχνει στους άλλους.

Η αισθητή έλλειψη συμπάθειας του ναρκισσιστή για τα αισθήματα, τα θέλω και τις ανάγκες των άλλων είναι πολύ καλά γνωστή σε όλους.

Αλλά αυτό που εκτιμάται λιγότερο είναι ότι αυτή η ανεπάρκεια είναι ένα ατυχές αποτέλεσμα της ενηλικίωσής τους, γιατί είναι τόσο απασχολημένοι με τις δικές τους ανάγκες και τη συναισθηματική δυσφορία γενικά, που δεν θα μπορούσαν ποτέ να αναπτύξουν επαρκή ευαισθησία για τους άλλους.

Προσπαθώντας έντονα να επιτύχουν, ή τουλάχιστον να θεωρήσουν τον εαυτό τους σαν πετυχημένο, η προσοχή τους γίνεται αναπόφευκτα μυωπική, παθολογικά εγωκεντρική.

Χωρίς σαφή αναγνώριση των κινήτρων τους, στις σχέσεις τους ως ενήλικες, συνεχίζουν να αναζητούν την ενθάρρυνση, την υποστήριξη και την αποδοχή που τους έχουν αρνηθεί νωρίτερα. Ωστόσο, χωρίς να το καταλαβαίνουν, την ίδια στιγμή καλλιεργούν τις ισχυρότερες άμυνες για να μην αισθανθούν ευάλωτοι και πάλι.

Διαβάστε ακόμη: Πώς να ιεραρχήσετε τις ανάγκες σας

Έτσι όταν αισθανθούν ότι κάποιος τους επικρίνει, αντιδρούν επιθετικά, στην φοβερή προσπάθεια να μην αντιμετωπίσουν ξανά, τη μοναξιά, την εγκατάλειψη, ή την απόρριψη που υπέστησαν όταν ήταν νεότεροι.

Είναι ακριβώς αυτή η ανάγκη να τους θεωρούν οι άλλοι τέλειους, υπέροχους και αλάνθαστους που τους κάνει τόσο υπερευαίσθητους στην κριτική. Και αυτή η τυπική τους αντίδραση στην κριτική, την διαφωνία, τις προκλήσεις ή μερικές φορές ακόμη και στην απλή υπόδειξη ότι κάνουν κάτι διαφορετικό, μπορεί να οδηγήσει στην «ναρκισσιστική οργή» που είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό τους.

Όλα αυτά δείχνουν, πόσο εύθραυστη, τεχνητά διογκωμένη είναι η αίσθηση για τον εαυτό τους.
Λόγω της τεράστιας άμυνας που δημιουργούν, θεωρούν τον εαυτό τους όχι στο ίδιο επίπεδο αλλά πολύ πιο πάνω από τους άλλους.

Λοιπόν, πιο είναι το τελικό κόστος όλων αυτών των προσπαθειών του ναρκισσιστή για να αποτρέψει κάθε κριτική;
Είναι τεράστιο.

Και ενώ δεν το συνειδητοποιούν η βαθύτερη επιθυμία της καρδιάς τους είναι να κάνουν ένα οικείο δεσμό με κάποιο άλλο πρόσωπο, που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία το τεράστιο κενό που άφησε η δυσφήμιση ή η αμέλεια των γονέων του.

Αλλά επειδή είναι τόσο ισχυρά τα κίνητρα για να αποφύγουν ή να αντιμετωπίσουν εκ νέου αυτή την έντονη κακή αίσθηση, η άμυνά τους αποτρέπει να αφήσουν ένα άλλο πρόσωπο να έρθει πραγματικά κοντά τους και να τους βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου τους. Ένα πόνο που κρύβουν επιμελώς από τον ίδιο τον εαυτό τους και από τους άλλους.

Στην προσπάθειά τους να μην αισθανθούν ξανά τον οξύ πόνο που αισθάνθηκαν από τους γονείς τους, πετυχαίνουν μόνο να τον θάβουν ή να τον κάνουν να σιωπά.

Είναι απρόθυμοι να αναλάβουν την ευκαιρία να «ανοίξουν» με ειλικρίνεια σε άλλο άτομο, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία προσωπική ολοκλήρωση που δεν είχαν ποτέ βιώσει μεγαλώνοντας.

Έτσι, προχωρώντας με ασφάλεια, παρουσιάζουν μία αδιαπέραστη πρόσοψη.

Και η τιμή που πληρώνουν για τέτοια συνήθη αυτό προστασία, είναι ότι το πληγωμένο εσωτερικό παιδί, καλά κρυμμένο κάτω από την προσεκτικά καλλιεργημένη ψεύτικη εξωτερική εμφάνιση, δεν μπορεί ποτέ να γιατρευτεί.

Διαβάστε ακόμη: Διαχειριστείτε έξυπνα τους λογαριασμούς που σας πνίγουν