Τα παιδιά του facebook

Έχει περάσει περισσότερο από μια  δεκαετία που το Internet μπήκε για τα καλά στη ζωή μας. Αρχικώς, ειδικά στην Ελλάδα, η χρήση του ήταν αρκετά περιορισμένη. Ένα άγνωστο πεδίο που το ανακάλυπταν οι αρκετά τολμηροί. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε με την εμφάνισή του ήταν…μυθικές και πολλοί από μας το αντιμετώπιζαν ως κάτι που θα ήρθε να βάλει φωτιά στην καθημερινότητά μας! Ήρθε για να μας «ξεβολέψει» από τον τρόπο που μάθαμε να ζούμε και να λειτουργούμε ως τότε, δηλαδή να επικοινωνούμε με τους φίλους μας μέσω τηλεφωνικών γραμμών  και να υπερχρεωνόμαστε, να κατεβάζουμε από τη βιβλιοθήκη τους τόμους της εγκυκλοπαίδειας ψάχνοντας με τις ώρες την ετυμολογία  μιας λέξης, να συλλέγουμε πληροφορίες για το παρελθόν μόνο από το στόμα της γιαγιάς μας…και αυτό μας φόβιζε.

Προφανώς δίκιο είχαν όσοι κάποτε προέβλεψαν ότι σε λίγα χρόνια όποιος δεν μπορεί να βρει στο Ίντερνετ ένα εφημερεύον φαρμακείο είναι ουσιαστικά «αναλφάβητος», γιατί πλέον έχει γίνει απαραίτητο και πραγματικά αναγκαίο εφόσον μας προσφέρει ασύλληπτη ευκολία στη δουλειά μας, γρήγορη και φτηνή επικοινωνία με όλο τον κόσμο, γνώσεις, ενημέρωση και διασκέδαση. Κάποτε, κάθε σπίτι, για να θεωρηθεί πλήρες, έπρεπε να διαθέτει τουλάχιστον μια τηλεόραση, ένα ηχοσύστημα και ένα τηλέφωνο. Τώρα πια ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής με υποστήριξη από το διαδίκτυο, καταφέρνει να εκπέμπει όλα τα κανάλια, να μεταδίδει όλους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και να κάνει δωρεάν τηλεφωνικές κλήσεις ταυτόχρονα ενώ ο ιδιοκτήτης του μπορεί να «σερφάρει» εικονικά σε όποιο μέρος του πλανήτη επιθυμεί.

Η απενοχοποίηση του Ιντερνέτ έγινε ουσιαστικά όταν πριν λίγο καιρό το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας έδωσε κονδύλια σε όλα τα σχολεία της χώρας για να αγοραστούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές και να εξοπλιστεί κάθε σχολική τάξη τουλάχιστον με έναν, ώστε να μπορεί να λάβει θέση και ως βοήθημα στη γνώση.  Έτσι πια ακόμη και οι εργασίες που αναθέτει ο δάσκαλος για το σπίτι γίνονται με τη βοήθεια του Ιντερνετ και όχι με των γονέων, όπως γινόταν παλιότερα. Έχει δοθεί πια το πράσινο φως στους γονείς να επιτρέπουν στα παιδιά τους να ανοίγουν τον υπολογιστή δίχως την άδειά τους και να «σερφάρουν» στο Ίντερνετ. Έχοντας και την δυνατότητα με κάποιες ρυθμίσεις να ελέγχουν τις σελίδες που επισκέπτεται το παιδί τους, περιορίστηκε σημαντικά ο φόβος τους.

Θα βρεθούμε στο… Facebook

Το τελευταίο διάστημα αυτό που μονοπωλεί το ενδιαφέρον παιδιών αλλά και εφήβων, λέγεται Facebook. Ένας διαδικτυακός τόπος συνάντησης ανθρώπων όλων των ηλικιών, απ’όλο τον κόσμο. Προσφέρει μεγάλη διασκέδαση και χαλάρωση, εφόσον εκεί μπορούν να επικοινωνήσουν με συνομηλίκους τους, να κάνουν νέους φίλους, να ανταλλάξουν απόψεις και να εκφραστούν με τον τρόπο που αυτοί θέλουν, χωρίς να λογοκρίνονται. Πόσο αθώο είναι αυτό το νέο «παιχνίδι» των παιδιών; Πόσο έχει αλλάξει την καθημερινότητα και τις συνήθειες τους; 

Κυρία, σας έκανα  « add »

Αρχικά, δεν πίστευα στα αυτιά μου! Ο δεκάχρονος μαθητής μου, που θα έπρεπε τα απογεύματα που τελείωνε τις υποχρεώσεις του ως μαθητής να παίζει με τους υπόλοιπους συνομηλίκους του στην γειτονιά ή να κόβει βόλτες, είχε γίνει ενεργό μέλος του facebook.

Μέχρι τώρα, δεχόμουν προσκλήσεις φιλίας και μοιραζόμουν φωτογραφίες από ενήλικες και πάντα με την ασφάλεια ότι τους γνώριζα αρκετά καλά, ώστε να αποφύγω τυχόν ενοχλήσεις. Μέχρι που άρχισα να συνειδητοποιώ ότι στο παιχνίδι μπήκαν επιθετικά και αιφνιδιαστικά και οι μικρότερες ηλικίες. Μέσα στους επόμενους μήνες, δέχτηκα δεκάδες παρόμοιες προσκλήσεις που εξακολουθούσαν να με σοκάρουν και να με φέρνουν στην ίδια δύσκολη θέση με την πρώτη φορά.

Θεώρησα λοιπόν χρέος μου να προσαρμοστώ στα νέα αυτά δεδομένα και να αποδεχτώ ως «φίλους» μου τα παιδιά-μαθητές μου, τοποθετώντας τους όλους σε έναν ξεχωριστό φάκελο όπου δεν θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε προσωπικά μου δεδομένα . Οι καινούριοι μου «φίλοι» δεν θα μπορούσαν να βλέπουν τις φωτογραφίες μου, τις συζητήσεις με τους πραγματικούς-ενήλικες φίλους, αλλά από την άλλη δεν θα βίωναν την απόρριψη και θα εξακολουθούσαν να νιώθουν ότι βρίσκομαι κοντά τους.

Μου φαίνεται δύσκολο το να τους βάλω στη ζωή μου τόσο βαθιά, αλλά αισθάνομαι πως έχω  χρέος να συμβαδίζω μαζί τους. Η μανία του facebook εξαπλώθηκε…επικίνδυνα και εμείς οι «μεγάλοι» μάλλον είμαστε υποχρεωμένοι να προσαρμοστούμε σε αυτό το νέο δεδομένο δείχνοντας την πρέπουσα «διπλωματία» και προσοχή απέναντι στα  παιδιά που αγαπάμε και μας αγαπούν.

Δεν έχω δει ποτέ το «φίλο μου»

Mε την ίδια ευκολία και ίσως και περισσότερη αποκτούν καινούριους «φίλους» (πολλές φορές ακόμη και αγνώστους) οι οποίοι καλώς ή κακώς ασκούν κάποιου είδους επιροή πάνω τους. Χάριν της ελεύθερης πρόσβασης σε αυτήν την κοινωνική περιοχή δικτύωσης, δεν μπορεί να υπάρχει παράλληλα ο απαραίτητος έλεγχος σε όσους γίνονται μέλη .

Ποια είναι τα όρια που μπορεί να θέσει ένα παιδί στο ποιόν θα κάνει «φίλο» του  κάτω από αυτές τις συνθήκες και πόσο καλά τον γνωρίζει; Με ποια κριτήρια συναναστρέφεται και μοιράζεται προσωπικές πληροφορίες μαζί του; Πολλές φορές το μόνο που γνωρίζει γι’ αυτόν είναι το πρόσωπό του (αν η φωτογραφία που έχει καταχωρήσει είναι πραγματική). Το αρχικά ασφαλές λοιπόν αυτό παιχνίδι, μπορεί να μετατραπεί ακόμη και σε παγίδα επιτήδειων!

Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι συζητούν μεταξύ τους με τις ώρες, τι φωτογραφίες μοιράζονται και τι προσωπικά δεδομένα ανταλλάζουν.  Πόσο καλά λοιπόν γνωρίζουμε τελικά τους φίλους των παιδιών μας και τι πραγματικά ζητούν από αυτά;

Ένα πολύ έξυπνο δόλωμα για να προσελκύει μεγάλες, αλλά ιδιαίτερα μικρές ηλικίες  είναι τα παιχνίδια με σκοπό τον πλουτισμό, τη διακόσμηση, την αγοραπωλησία αντικειμένων, σπαζοκεφαλιάς κ.α.

Τον τελευταίο καιρό έχει προκαλέσει «πανικό» ένα νέο παιχνίδι του facebook που σκοπό έχει να φτιάξει ο παίκτης τη δική του φάρμα ζώων, να σπείρει, να θερίσει και να πουλήσει τα προϊόντα του. Φυσικά, είναι ένα απόλυτα ασφαλές παιχνίδι για την ψυχολογία ενός παιδιού. Πρόκειται για ένα παιχνίδι αγχολυτικό και ευχάριστο που ασχολείται αποκλειστικά με τις υποχρεώσεις ενός γεωργού.  Όμως, το συγκεκριμένο παιχνίδι, σου δίνει το δικαίωμα να θερίσεις ό, τι έχεις σπείρει, συγκεκριμένες ώρες, ειδάλλως χάνεις ό, τι με κόπο έφτιαχνες για αρκετό καιρό. Έτσι τα παιδιά ξενυχτούν περιμένοντας να τελειώσει η αντίστροφη μέτρηση και να θερίσουν, ώστε να ανεβάσουν τη βαθμολογία τους και να ξεπεράσουν έτσι τους φίλους τους.

Με έκπληξη αντιλήφθηκα ότι η πρωινή κούραση των παιδιών οφειλόταν στο γεγονός ότι το προηγούμενο βράδυ περίμεναν να φτάσει η ώρα που θα είχαν τη δυνατότητα να κερδίσουν χρήματα και πόντους!  Αυτή η εξάρτηση δεν έχει τέλος, εφόσον το παιχνίδι δεν τελειώνει ποτέ όσο και να μεγαλώσεις τη φάρμα σου. Έτσι χωρίς επι της ουσίας να έχεις κάνει κάτι, σου μένει η κούραση!   

Τα παιδιά εκτός facebook;

Δεν χρειάζεται να φτάσουμε σε ακρότητες!

Άλλωστε οφείλουμε όλοι να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα για χάρη της νέας γενιάς. Από αυτή τη θέση έχουν περάσει όλοι προφανώς. Τίποτα δεν πρέπει να μας πανικοβάλλει και τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνο για τα παιδιά, αν υπάρχει η διακριτική «παρουσία» ενός ενήλικα.

Μπορεί ένας γονιός να γραφτεί στο facebook, να στείλει αίτηση φιλίας στο παιδί τους και έτσι να είναι «μέλη» της ηλεκτρονικής παρέας τους ώστε να μπορούν να γνωρίσουν και αυτοί τους νέους φίλους του παιδιού τους και να διαβάζουν τις δημοσιεύσεις τους με απόλυτα έντιμο προς τα παιδιά τους τρόπο.

Δεν είναι απαραίτητο να κάνουν και σχόλια στους διαλόγους τους με τους φίλους τους, η κίνηση αυτή ίσως φέρει σε δύσκολη θέση το παιδί και να φέρει ρήξη στη σχέση τους, επιτυγχάνοντας το αντίθετο αποτέλεσμα. Το θέμα δεν είναι να δείξουμε στο παιδί ότι το «παρακολουθούμε», αλλά ότι δημιουργούμε παράθυρα κοινού ενδιαφέροντος .

• Παρακινούμε το παιδί να έχει μια καλή επαφή με την τεχνολογία αλλά συγχρόνως προσπαθούμε και εμείς να συμβαδίζουμε με αυτά που ασχολείται, ώστε να καταφέρνουμε να επικοινωνούμε με το παιδί μας, να αντιλαμβανόμαστε τα τυχόν προβλήματα που προκύπτουν και να μπορούμε να τα αντιμετωπίζουμε έγκαιρα
• Η επαφή του με διαδικτυακούς τόπους συνεύρεσης, όπως το facebook, ενισχύει την κοινωνικότητά  και διευρύνει τους ορίζοντές του εφόσον συναναστρέφεται με ανθρώπους της δικής του αλλά και άλλης κουλτούρας και πραγματικότητας και αυτό οφείλουμε να το υποστηρίξουμε.

• Εάν το παιδί είναι μικρό, καλό θα ήταν ο υπολογιστής να βρίσκεται σε κοινό για την οικογένεια χρόνο έτσι ώστε να υπάρχει ένας σχετικός έλεγχος στα ωράρια που το παιδί ασχολείται με αυτού του είδους τη διασκέδαση χωρίς να μπαίνει στην άκρη η «πραγματική του ζωή», τα ενδιαφέροντα του και η μελέτη του.

Οι γονείς που είναι ήδη ενεργά μέλη του  facebook, μπορούν να στέλνουν στα παιδιά τους προτάσεις συμμετοχής σε ομάδες χρήσιμες γι αυτά, που θα τους δώσουν κίνητρα να σκεφτούν και να επεξεργαστούν νέες πληροφορίες.

Όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και σε αυτό, το νόμισμα έχει δύο όψεις.

Τίποτα δεν βλάπτει αν γίνεται με μέτρο και τίποτα δεν είναι επικίνδυνο αν δεν το αφήσουμε  εμείς να γίνει.  Δεν είναι δύσκολο για το γονέα να βρει τις ισορροπίες στη σχέση του με το παιδί του και να διατηρεί μια στενή επαφή μαζί του. Στο χέρι της οικογένειας είναι να μεγαλώνει ένα ώριμο και ικανό παιδί που θα είναι σε θέση να κρίνει τι είναι ωφέλιμο και τι επικίνδυνο γι αυτό. Πάντα υπάρχει κάποιος τρόπος να επιλέγει το παιδί το σωστό και ακίνδυνο δρόμο, χωρίς να χρειάζεται οι γονείς να του απαγορεύουν τίποτα και ταυτόχρονα να καταφέρνουν να βρίσκονται ουσιαστικά δίπλα του. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μην δεσμεύουν το παιδί, να μην  του αφαιρούν το δικαίωμα να κάνει τις επιλογές του, αλλά να κάνουν ότι μπορούν για να είναι παρόντες στον τρόπο ζωής του.

Κωνσταντίνα Γρηγοριάδου

Δασκάλα Δημ. Εκπαίδευσης