Τηλεόραση και παιδί
Ωστόσο, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Η τηλεόραση μπορεί να μοιάζει με την ιδανική λύση στο να απασχοληθούν τα παιδιά ευχάριστα. Οι γονείς, κουρασμένοι από όλη την ημέρα ή αναζητώντας λίγο χρόνο να ξεκουραστούν, καταφεύγουν σε αυτήν, δυστυχώς όμως αυτή δεν είναι η ιδανικότερη λύση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρία τα παιδιά κάτω των δύο ετών δεν πρέπει να βλέπουν καθόλου τηλεόραση και τα μεγαλύτερα όχι πάνω από μισή με μία ώρα την ημέρα.
Τα παιδιά που βλέπουν πολλή τηλεόραση έχουν, σύμφωνα με μελέτες, πιο επιθετική συμπεριφορά, είναι πιο ανυπάκουα, δεν συγκεντρώνονται στη μελέτη τους, έχουν πιο χαμηλούς βαθμούς, είναι λιγότερο δημιουργικά, έχουν λιγότερη φαντασία, συχνά φοβούνται ότι κάτι κακό θα τους συμβεί, έχουν πιο άσχημες διατροφικές συνήθειες καθώς ζητούν να φάνε αυτά που βλέπουν να διαφημίζονται και έχουν προβλήματα στον ύπνο καθώς βλέπουν άσχημα όνειρα -μπορεί να θέλουν να δουν στην τηλεόραση τον αγαπημένο τους ήρωα αλλά τρομάζουν από τον «κακό» της ιστορίας-.
Δεν σημαίνει, βέβαια, ότι όλα τα παιδιά που βλέπουν τηλεόραση εμφανίζουν ή θα εμφανίσουν όλα αυτά τα συμπτώματα αλλά αυτό εξαρτάται τόσο από το είδος των εκπομπών όσο και από τη χρονική διάρκεια κατά την οποία ένα παιδί παρακολουθεί τηλεόραση μέσα στην εβδομάδα.
Εάν έχουμε παρατηρήσει ότι το παιδί μας ζητάει έντονα και επίμονα σε καθημερινή βάση να παρακολουθήσει τηλεόραση και ότι αν δεν του κάνουμε το χατίρι γίνεται νευρικό και δείχνει να βαριέται και να μη βρίσκει τίποτα άλλο να απασχοληθεί αυτό είναι πιθανό να δείχνει ότι έχει αρχίσει να εξαρτάται από αυτήν.
Η τηλεόραση είναι βέβαια μέσα στη ζωή μας και σε καμία περίπτωση δεν είναι αναγκαίο να απαγορέψουμε σε ένα παιδί να βλέπει κάποια παιδικά. Ας ακολουθήσουμε, λοιπόν, μια σειρά από στρατηγικές που θα βοηθήσουν τα παιδιά μας να μην επηρεάζονται αρνητικά από αυτήν.
- Να επιλέγουμε τι θα δει το παιδί. Να μην ανοίγουμε απλώς την τηλεόραση και να αφήνουμε το παιδί να δει ό,τι έχει. Μπορούμε είτε να βλέπουμε το πρόγραμμα της τηλεόρασης και να αποφασίζουμε τι θα παρακολουθήσει το παιδί ή αν είναι μεγαλύτερο να ζητάμε και τη γνώμη του και να αποφασίζουμε μαζί.
- Να έχουμε συμφωνήσει από πριν πόση ώρα τηλεόραση θα δει το παιδί. Εξηγούμε πριν ανοίξει γιατί δεν πρέπει να βλέπουμε πολλή τηλεόραση –χωρίς ψέματα ή υπερβολές, π.χ. αν δεις τηλεόραση πάνω από μισή ώρα πονάνε τα ματάκια σου- και του λέμε ακριβώς πότε θα κλείσει και τι θα κάνουμε μετά.
- Καθώς σίγουρα δεν μπορούμε να απαγορέψουμε σε ένα αγόρι να βλέπει Spiderman, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να συζητάμε μαζί του για το παιδικό, δηλαδή πώς του φαίνεται και ποια είναι η γνώμη του για όσα βλέπει. Έτσι, από τα εκπαιδευτικά παιδικά (π.χ. Ντόρα, Νόντυ, το εργαστήριο του Μίκυ κ.ά.), το παιδί θα «κρατάει» τα θετικά και θα μπορεί να τα ενσωματώνει στη συμπεριφορά του, ενώ από τα υπόλοιπα θα κρίνει και θα αποφασίζει ποια συμπεριφορά του αγαπημένου του ήρωα είναι σωστή και ποια όχι, ποιος είναι ο «κακός» της ιστορίας, γιατί δεν πρέπει να τον μιμηθούμε, τι συνέπειες θα έχει αυτό, αν πρέπει να τον φοβόμαστε κ.τ.λ.!
- Να μην χρησιμοποιούμε την τηλεόραση σαν έπαινο! Π.χ. «Αν τελειώσεις τα μαθήματά σου νωρίς, θα δεις τηλεόραση»! Αυτόματα αυτό κάνει την τηλεόραση να φαίνεται ακόμα πιο ελκυστική από όσο είναι ήδη.
-Εννοείται επίσης πως δεν την χρησιμοποιούμε ούτε σαν απειλή «Αν δεν διαβάσεις τα μαθήματά σου δεν θα δεις τηλεόραση».
-Να μην ξεχνάμε να κλείνουμε την τηλεόραση όταν τελειώνει το παιδικό, καθώς και ότι η θέση της είναι στο σαλόνι και όχι στο παιδικό δωμάτιο.
- Να προσφέρουμε ωραίες εναλλακτικές αντί της τηλεόρασης. Κατασκευές, ζωγραφική, παζλ, επιτραπέζια, νερομπογιές, μαγειρική, βόλτες, ποδήλατο, παιχνίδι με φίλους, παιδικά τραγούδια, χορό, αθλητικές δραστηριότητες.
Τι να λαμβάνουμε υπόψην κατά την επιλογή των τηλεοπτικών εκπομπών.
→ Όχι βία. Τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές πριν ακόμη μπορέσουν να μιλήσουν.
→ Όχι παιδικά στα οποία ο «δυνατός» πάντα είναι ο καλύτερος και πάντα αυτός κερδίζει. Προωθεί λανθασμένα στερεότυπα και επιδρά πολύ αρνητικά στην ψυχολογία των παιδιών.
→ Όχι παιδικά που τρομοκρατούν τα παιδιά με αποτέλεσμα να βλέπουν εφιάλτες το βράδυ ή να φοβούνται ότι κάτι από αυτά που είδαν μπορεί να τους συμβεί. Στον κόσμο των παιδιών το πραγματικό μπερδεύεται πολύ εύκολα με το φανταστικό και έτσι τις περισσότερες φορές δεν αντιλαμβάνονται τι μπορεί να συμβεί και τι όχι.
→ Να είναι κατάλληλα για το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού – το παιδί να καταλαβαίνει τι βλέπει.
→ Να διευρύνουν τους ορίζοντες των παιδιών. Για παράδειγμα να δείχνουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, άλλες χώρες, άλλους πολιτισμούς.
→ Να βασίζονται σε αξίες όπως οικογένεια, φιλία, συνεργατικότητα, ειλικρίνεια.
→ Να προάγουν τη δημιουργική σκέψη και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.
→ Να δίνουν κίνητρο για δημιουργική απασχόληση – κατασκευές, ζωγραφική ή για τραγούδι και κινητικές δραστηριότητες.
→ Να κάνουν τα παιδιά να γελάνε!
Καλό είναι σε κάθε περίπτωση να συζητάμε με το παιδί μας την παιδική εκπομπή που παρακολούθησε ή ακόμα και να την παρακολουθούμε μαζί του. Τα παιδιά εύκολα μιμούνται μια αρνητική συμπεριφορά αλλά πιο δύσκολα θα ενσωματώνουν μια αξία στη συμπεριφορά τους γιατί αυτό είναι πιο πολύπλοκο!
Παραδείγματα «αθώων» παιδικών για μικρά παιδιά είναι ο Νόντυ, ένα αγοράκι που είναι λίγο αφελές και στην αρχή κάνει καμιά φορά λάθη αλλά μετά καταλαβαίνει τα σωστά και διορθώνει τα λάθη του και αγαπάει πολύ και τους φίλους του, η Ντόρα και το εργαστήριο του Μίκυ Μάους που βοηθάνε τα παιδιά να μάθουν να λύνουν τα προβλήματά τους και να βοηθάνε τους άλλους, καθώς και ότι ένα πρόβλημα μπορεί να έχει πολλές λύσεις και ο Μπομπ ο Μάστορας που επίσης βασίζεται στη συνεργατικότητα και στη φιλία. Τα παραπάνω παιδικά έχουν και ωραία τραγουδάκια που τα παιδιά μαθαίνουν εύκολα και που επίσης μπορούν να τα χορέψουν. Επίσης το Ουράνιο Τόξο, το οποίο δίνει κίνητρο για ζωγραφική και δημιουργική. Από ταινίες θα πρότεινα ενδεικτικά το Νέμο, το Cars, τη Λαίδη και τον Αλήτη, τον Πινόκιο και τη Χάιντι γιατί έχουν ωραίες αξίες και ηθικά διδάγματα, δεν τρομοκρατούν, δεν είναι βίαια και δίνουν και «τροφή» για συζήτηση.
