Από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό: Πώς να βοηθήσουμε το παιδί μας να προσαρμοστεί ευκολότερα.
Με το που ξεκινάει η πρώτη δημοτικού, το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με ένα σωρό καινούριες καταστάσεις και εμπειρίες. Δεν είναι απαραίτητο να τις χαρακτηρίσουμε ως θετικές ή αρνητικές, καθώς αυτό είναι κάτι που θα καθοριστεί από πάρα πολλούς παράγοντες. Εκεί που έπαιζε σχεδόν όλη μέρα και οι υποχρεώσεις ήταν ελάχιστες έως και μηδαμινές καμιά φορά, τώρα ξαφνικά όλοι θεωρούν ότι «το παιδί πρέπει να είναι ανεξάρτητο, το παιδί πρέπει να είναι αυτόνομο, το παιδί πρέπει να φτιάχνει τα πράγματά του μόνο του, το παιδί πρέπει να ετοιμάζει την τσάντα του μόνο του, το παιδί πρέπει να διαβάζει μόνο του, το παιδί πρέπει να μάθει να γράφει, το παιδί πρέπει να μάθει να διαβάζει».....
Το σχολείο, βέβαια, σαφώς και δεν είναι κάτι καινούριο. ‘Όλα τα παιδιά έχουν πάει νήπιο και τα περισσότερα, αν όχι όλα, προνήπιο και παιδικό σταθμό. Ωστόσο, ποτέ κανείς δεν περίμενε από αυτά όσα περιμένει τώρα, και μάλιστα όλα μαζεμένα και να τα κάνει και μόνο του.
Το παιδί δεν καταλαβαίνει γιατί εκεί που δεν είχε ευθύνες και έκανε ελάχιστα πράγματα μόνο του, ξαφνικά έχει να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις καινούριες καταστάσεις και μάλιστα γιατί όλοι έχουν απαιτήσεις από αυτό και θεωρούν ότι θα έπρεπε να κάνει ένα σωρό πράγματα που κάθε άλλα παρά αυτονόητα είναι για ένα παιδάκι που ξεκινάει την πρώτη δημοτικού. Είναι λοιπόν στο χέρι μας να το βοηθήσουμε.
Όπως για κάθε καινούρια εμπειρία στη ζωή μας είτε κάποιος είναι δύο είτε είναι έξι είτε σαράντα χρονών, χρειαζόμαστε κάποιο χρόνο για να προσαρμοστούμε, έτσι και τα παιδιά που πάνε τώρα πρώτη δημοτικού χρειάζονται χρόνο για να συνηθίσουν αυτά που συμβαίνουν και να μπορέσουν να προσαρμοστούν. Άλλα πιο πολύ και άλλα πιο λίγο. Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό, όχι καλύτερο ή χειρότερο και αυτό είναι κάτι που καλό είναι να μην το ξεχνάμε ποτέ.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε;
Χωρίς να γινόμαστε υπερβολικοί, είναι πολύ καλό να τονίσουμε από πριν τα θετικά του σχολείου. Τι καινούριο θα κάνουν, πόσο θα τους ωφελήσουν αυτά που θα μάθουν, τι καινούριο μπορούν να πουν στους φίλους τους –αν έχουν ήδη κάποιους-, τι μπορούν να παίξουν μόλις τους δουν κτλ. Η υπερβολή, βέβαια, σε ένα παιδί που πρώτη φορά πάει σχολείο, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα. Εάν αρχίσουμε να λέμε πόσο υπέροχα θα είναι όλα, πόσο φανταστική θα είναι η καινούρια δασκάλα, πόσο υπέροχα αυτά που θα μάθουν, πόσο τέλειοι οι φίλοι και τι τέλεια τα διαλείμματα δεν θα δίνουν σημασία, θα το καταλάβουν ότι απλώς προσπαθούμε να τα πείσουμε!! Επίσης, αν όλα τα κάνουμε να φαίνονται τέλεια θα κατηγορήσει τον εαυτό του και θα το θεωρήσει λάθος του όταν τελικά θα ανακαλύψει ότι δεν είναι ακριβώς έτσι! Μπορούμε να κάνουμε το σχολείο να φαίνεται ευχάριστο χωρίς υπερβολές.
Για παράδειγμα να πούμε: πιστεύω ότι η καινούρια σου δασκάλα θα είναι πολύ καλή, όπως και η περσινή –λέγοντας αυτό, τα κάνουμε να νιώθουν –ευχάριστα ,ότι το δημοτικό είναι κάτι καινούριο, κάτι ωραίο ίσως -αλλά και συνέχεια του παλιού σχολείου. Ότι δεν μπαίνουν σε κάτι τελείως καινούριο ώστε να τρομάξουν.
Ή πιστεύω ότι οι καινούριοι φίλοι που θα κάνεις θα είναι καλοί και θα κάνετε ωραία πράγματα και καινούρια παιχνίδια στα διαλείμματα τώρα που είστε μεγαλύτεροι αλλά μην ξεχάσεις να κάνεις παρέα και τους παλιούς! Θα είναι μαζί σου και ο... η....
Ή έχω την εντύπωση ότι θα μάθετε πολλά καινούρια ενδιαφέροντα πράγματα. Εντάξει, μπορεί να κουραστείς καμιά φορά αλλά τα πιο πολλά από αυτά που θα μάθεις μάλλον θα είναι ωραία! Θυμάσαι και πέρυσι τι ενδιαφέροντα και χρήσιμα ήταν αυτά που είχες μάθει με την κυρία....; Ή τέλος πάντως κάπως έτσι. Ο κάθε γονιός έχει τον τρόπο του και ξέρει το παιδί του καλύτερα ώστε να ξέρει πως θα του μιλήσει και τι ακριβώς θα του πει. Αυτά είναι απλώς ιδέες.
Το βασικό είναι ότι με τους τρόπους αυτούς τους δείχνουμε ότι από τη μία η πρώτη δημοτικού είναι κάτι καινούριο και ότι μπορούν να κάνουν και να μάθουν ωραία πράγματα αλλά και από την άλλη συνεχίζουν ό,τι είχαν ήδη αρχίσει! Αυτό είναι πολύ βασικό, καθώς είναι πολύ λιγότερο τρομαχτικό για το παιδί από το να είναι όλα καινούρια και να πρέπει να είναι και τέλεια!!!
Με άλλα λόγια, το ότι πάνε σχολείο το κάνουμε θέμα αλλά διακριτικά! Δεν είναι καλό να είμαστε υπερβολικοί και να δίνουμε περισσότερη σημασία από όση χρειάζεται. Δεν χρειάζεται το ότι το παιδί πάει στο σχολείο να γίνει το επίκεντρο των συζητήσεων και το κεντρικό θέμα των ημερών. Τα περισσότερα παιδιά πήγαιναν ήδη περισσότερα από ένα χρόνο στο σχολείο.
Είναι καλύτερο να το δουν ως συνέχεια του παιδικού σταθμού και του νηπίου. Συνήθως πιστεύουμε ότι αν αρχίσουμε να τονίζουμε την ιδιότητα του παιδιού ως μαθητή θα το κάνουμε να αντιμετωπίσει το σχολείο θετικότερα. Θεωρούμε ότι αν το συζητάμε συνεχώς και με όλους, δείχνουμε συνέχεια τα πράγματά του τα καινούρια και του αγοράσουμε με καμάρι καινούριο γραφείο και καινούρια καρέκλα θα το βοηθήσουμε να προσαρμοστεί καλύτερα. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια, καθώς όλα αυτά δημιουργούν στο παιδί μεγαλύτερη ανησυχία και το βάζουν άθελα του σε ένα ρόλο που συχνά το αγχώνει χωρίς να το ομολογεί. Άλλωστε, όχι οι ίδιες οι καταστάσεις αλλά το πως εμείς τις βλέπουμε και τις αντιμετωπίζουμε κάνει τη διαφορά.
Είναι πολύ καλό να επισκεφτούμε το σχολείο μαζί με το παιδί –εάν ο χώρος είναι για αυτό καινούριος-. Να κάνουμε μαζί μία βόλτα και να του δείξουμε τους χώρους του σχολείου, έτσι ώστε να μην είναι κάτι ξένο ούτε για εμάς ούτε για το παιδί.
Έτσι, θα ξέρουν τα παιδιά πού να πάνε αν χρειαστεί να πάνε στην τουαλέτα ή στο κυλικείο. Σαφώς και θα το ανακαλύψουν ούτως ή άλλως στην πορεία αλλά θα νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια αν κάποιος από την οικογένειά τους τους το έχει ήδη δείξει. Θα νιώθουν πολύ καλύτερα αν το περιβάλλον είναι οικείο και έχουν επισκεφτεί τους χώρους μια φορά με τους γονείς. Πολλά παιδάκια της πρώτης κλαίνε τον πρώτο καιρό ψάχνοντας την τουαλέτα ή την τάξη τους! Γιατί να μην τα απαλλάξουμε από ένα ακόμα άγχος; Εάν δεν έχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε πριν την έναρξη μπορεί αυτό να συμβεί την ήμερα του αγιασμού.
Πολύ σημαντικό ακόμη είναι και να γνωρίσουμε μαζί τη δασκάλα του την πρώτη μέρα και ένα ή δύο παιδάκια, χωρίς βέβαια να το πιέζουμε να κάνει παρέα μαζί τους. Εννοείται επίσης ότι θα το διαβεβαιώσουμε –και μπροστά στη δασκάλα- πως για ο,τιδήποτε και αν χρειαστεί μπορεί να απευθυνθεί σε αυτήν.
Η προετοιμασία για το σχολείο, είναι πολύ βασικό να είναι ευχάριστη. Είναι καλό να την κάνουμε μαζί με το παιδί και να του δίνουμε κίνητρα. Για παράδειγμα, όσο άγχος και δουλειές και αν έχουμε το παιδί θα βλέπει το σχολείο σαν αγγαρεία αν του λέμε άντε τέλειωνε φτιάξε την τσάντα σου αντί για για να δω πόσο ωραία ξέρεις να βάλεις τα βιβλία μέσα στην τσάντα.
Ο πρώτος τρόπος δεν θα επισπεύσει τη διαδικασία! Το μόνο που θα κάνει είναι να δημιουργήσει αρνητικά συναισθήματα στο παιδί.
Επιβραβεύουμε, λοιπόν, κάθε συμπεριφορά του παιδιού, όσο αυτονόητη και αν μας φαίνεται. Το να ταχτοποιήσει ένα παιδί τα βιβλία του είναι κάτι πρωτόγνωρο, άρα θα χρειαστεί αρκετή ενθάρρυνση για να αρχίσει κάποια στιγμή να το κάνει μόνο του και αυτό δεν είναι καν απαραίτητο να συμβεί στην πρώτη ή στη δευτέρα Δημοτικού. Εννοείται ότι θέλουμε το παιδί μας να είναι όσο πιο ανεξάρτητο γίνεται αλλά πρώτον με την έναρξη της πρώτης δημοτικού τα βάρη και οι ευθύνες που αντιμετωπίζει ένα παιδί είναι τεράστιες και δεύτερον το να φτιάχνει μόνο του την τσάντα του δεν είναι ο μόνος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό. Όσο κουρασμένοι και αγχωμένοι και αν είμαστε πρέπει να προσπαθούμε κάθε στιγμή να σκεφτόμαστε την ηλικία του παιδιού και ότι τώρα έχει αρχίσει για πρώτη φορά να αναλαμβάνει τέτοιου είδους ευθύνες.
Ας αναλογιστούμε μόνο ότι σπάνια ή ποτέ του έχουμε ζητήσει να φτιάξει την τσάντα του για τη θάλασσα ή για τη βόλτα. Γιατί ξαφνικά να του ζητάμε να το κάνει με την έναρξη της χρονιάς;
Μπορεί επίσης αν θέλει να μας βοηθήσει να ετοιμάσουμε το τσαντάκι του φαγητού και να είναι μια ευχάριστη διαδικασία αλλά όχι πιεστική και υποχρεωτική. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από την πρώτη στιγμή και να συμμετέχει σε όλα αλλά και να τα κάνει όλα τέλεια. –Ούτε και αργότερα, άλλωστε!
Προσπαθούμε επίσης να βάλουμε τα παιδιά σε ένα κλίμα ότι στο σχολείο μπορούν και να διασκεδάζουν –και θα διασκεδάζουν! Ότι δεν είναι κάτι τόσο μονότονο και τρομαχτικό.
Θα ενθουσιάσει το παιδί μας να ετοιμάσουμε μαζί τα σχολικά του πράγματα. Μπορούμε να διαλέξουμε ή να φτιάξουμε μαζί ωραίες ετικέτες, να βάλουμε μαζί τους μαρκαδόρους στην κασετίνα και ό,τι άλλο φαίνεται να του αρέσει.
Θα ενθουσιαστεί επίσης αν του πούμε ότι μπορεί να διακοσμήσει τα βιβλία του και τα τετράδιά του με ζωγραφιές ή αυτοκόλλητα, να φτιάξουμε μαζί σελιδοδείκτες, και ό,τι άλλο πιστεύουμε ότι θα το κάνει να αντιμετωπίσει το σχολείο όχι σαν κάτι αποκλειστικά βαρετό και κουραστικό αλλά και διασκεδαστικό.
Παράλληλα, η ρουτίνα την ώρα του ύπνου πολύ σημαντική. Να ξέρει ότι υπάρχει τις περισσότερες μέρες συγκεκριμένη ώρα που κοιμόμαστε αλλά να πιστεύει ότι αυτό γίνεται για πολλούς λόγους και όχι μόνο για χάρη του σχολείου. Αν το βράδυ του λέμε πήγαινε για ύπνο γιατί έχεις σχολείο αύριο, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να το αντιπαθήσει, εφόσον πρέπει να αφήσει το παιχνίδι του ή ό,τι άλλο κάνει για να κοιμηθεί ώστε να ξυπνήσει να πάει σχολείο! Έχουμε, λοιπόν, από πριν συμφωνήσει ότι αυτή την ώρα πρέπει να κοιμόμαστε ώστε να μπορούμε να είμαστε ξεκούραστοι και να σηκωνόμαστε με όρεξη, ώστε να μπορούμε να παίζουμε καλύτερα και με περισσότερη όρεξη με τους φίλους μας κ.τ.λ.
–Ας βάλουμε και το σχολείο μέσα σε όλα, αλλά όχι πρώτο και κυριότερο!- Άρα καλό είναι ένα σχετικά ίδιο ωράριο να αρχίσουμε να το εφαρμόζουμε και πριν ανοίξει το σχολείο, έτσι ώστε το παιδί να μην το κατηγορεί για το ότι πηγαίνει νωρίς για ύπνο. Αν το κάνει πάντα θα το θεωρήσει αυτονόητο. Μπορούμε να αναφέρουμε επίσης ότι τα πιο πολλά ξεκούραστα παιδάκια κάνουν το ίδιο.
Είναι γενικά καλό για τα παιδιά να συναντάνε τους συμμαθητές τους και εκτός σχολείου και να παίζουν μαζί. Έτσι δεν είναι αποκομμένο το σχολείο από την οικογενειακή ζωή και το παιδί νιώθει πιο οικεία με το χώρο του σχολείου αν συναντάει παιδιά που τα είχε δει και παίξει την προηγούμενη μέρα στο σπίτι, στο πάρκο, στην καφετέρια, στο λούνα παρκ.
Επίσης, είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι το παιχνίδι, γενικότερα, πάντα ήταν και πάντα θα είναι πολύ σημαντικό για το παιδί για πολλούς λόγους. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση το παιδί να σταματήσει να παίζει επειδή δεν προλαβαίνει τώρα που έχει σχολείο. Δεν είναι καλό να υποβαθμίζουμε τη σπουδαιότητά του για κανένα απολύτως λόγο. Το παιχνίδι παίζει σπουδαίο ρόλο στην πνευματική, συναισθηματική και κινητική ανάπτυξη του παιδιού.
Για τη σημασία, το ρόλο και τη σπουδαιότητα του παιχνιδιού έχουν γραφτεί θεωρίες από όλες τις σχολές της ψυχολογίας και είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα για την ανάπτυξη του παιδιού, ωστόσο αυτό που θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε είναι ότι δεν νοείται παιδί χωρίς παιχνίδι. Το παιδί μας δεν μπορεί ξαφνικά όταν γίνει έξι χρονών να σταματήσει να είναι παιδί και να γίνει μαθητής αλλά ο σημαντικότερος του ρόλος είναι ότι θα είναι για πάντα παιδί.
Αν το κρατήσουμε αυτό στο μυαλό μας μαζί με το ότι είμαστε γονείς καθοδηγητές και υποστηρικτές των παιδιών μας για όλα τα χρόνια της σχολικής τους ζωής και το εφαρμόζουμε κάθε μέρα, τα πάντα θα γίνουν για όλους στην οικογένεια πολύ πιο εύκολα και διασκεδαστικά.
Η Αρετή Κυπραίου είναι Ψυχολόγος και Συντονίστρια Ομάδων Γονέων.
Μετά τις σπουδές και το μεταπτυχιακό της στην Ψυχολογία και την Συμβουλευτική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ολοκλήρωσε τις ήδη εξειδικευμένες τις γνώσεις με την εκπαίδευσή της στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων (μέλος τουFederation Internationale pour l' Education des Parents) του οποίου είναι και συνεργάτης.
Επίσης, εκπαιδεύτηκε μέσα από εξειδικευμένα σεμινάρια πάνω σε διάφορα θέματα που αφορούν στην ψυχολογία και τη θεραπεία του ατόμου.
Εργάζεται ως Ψυχολόγος στους τομείς της Συμβουλευτικής Εφήβων, Ενηλίκων και Οικογένειας και συντονίζει Ομάδες Γονέων.
Παράλληλα, κάνει ομιλίες και σεμινάρια σε γονείς, εφήβους και εκπαιδευτικούς, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και είναι επιστημονική συνεργάτης σε ιστοσελίδες που αφορούν θέματα ψυχολογίας και διαπαιδαγώγησης.
Τηλ. επικοινωνίας: 2117507337
