Οι ετικέτες των τροφίμων
Άραγε πόσοι από εμάς ελέγχουμε τις ετικέτες των τροφίμων που αγοράζουμε καθημερινά; Πόσοι είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πλήρως όλα όσα αναγράφονται πάνω τους; Γρίφος για δυνατούς παίχτες αποδεικνύονται οι πίνακες διατροφικής αξίας των προϊόντων.
Όταν το Κέντρο Προστασίας Κααναλωτών (ΚΕΠΚΑ) έθεσε το θέμα της σήμανσης των τροφίμων στους εκπροσώπους των αντίστοιχων βιομηχανιών εισέπραξε μια απογοητευτική απάντηση. Υποστήριξαν πως αφενός δεν υπάρχει αρκετός χώρος στις ετικέτες για τέτοιου είδους πληροφορίες και αφετέρου ότι οι καταναλωτές αφού εξακολουθούν να αγοράζουν τα προϊόντα τους, εγκρίνουν τις ήδη υπάρχουσες.
Μια ενδιαφέρουσα κίνηση έχει γίνει ήδη στη Μεγάλη Βρετανία. Πολλά τρόφιμα έχουν στις ετικέτες τους χρωματική σήμανση, η οποία υποδηλώνει το ποσοστό ζάχαρης, αλατιού ή λιπαρών που περιέχουν. Πράσινο για μικρή ποσότητα, κίτρινο για μέτρια και κόκκινο για υψηλή. Πρακτικά, με τη σήμανση αυτή, όσο περισσότερα πράσινα σημεία έχει ένα τρόφιμο, τόσο πιο υγιεινό είναι. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό.
Απαραίτητη είναι και η αναλυτική καταγραφή του ακριβούς ποσοστού της Ενδεικτικής Ημερήσιας Πρόσληψης έτσι ώστε να είναι ο κάθε καταναλωτής σε θέση να γνωρίζει τι ποσοστό ακριβώς καταναλώνει.
Βέβαια στην ελληνική αγορά τα μόνα προϊόντα που κυκλοφορούν με τέτοιου είδους σήμανση είναι κάποια αγγλικών εταιριών καθώς κανένα ελληνικό προϊόν δεν έχει τέτοιου είδους πληροφορίες στην ετικέτα του.
Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων έχει επιλέξει ένα διαφορετικό σύστημα διατροφικής σήμανσης, το GDA. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα κάθε προϊόν υποχρεωτικά αναφέρει στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας του πόσες θερμίδες, ζάχαρη, λίπος, κορεσμένα λιπαρά και αλάτι περιέχει κάθε μερίδα του τροφίμου.
Το δύσκολο για τους καταναλωτές είναι να κατανοήσουν τα ποσοστά που αναγράφονται ακριβώς από κάτω. Αυτός ο αριθμός λοιπόν, δηλώνει ποιο ποσοστό της συνολικής ημερήσιας ποσότητας του κάθε συστατικού που πρέπει να καταναλώνουμε, περιέχεται σε κάθε μερίδα.
Το μειονέκτημα του συγκεκριμένου συστήματος είναι ότι όλοι οι υπολογισμοί έχουν γίνει παίρνοντας υπόψιν τις διαιτητικές ανάγκες μιας ενήλικης γυναίκας με βάρος70 κιλά. Έτσι δεν υπάρχει ενημέρωση για το πόση ποσότητα θα πρέπει να καταναλώνει ένα παιδί, ένας έφηβος ή ένας άντρας ενήλικας με μεγαλύτερο βάρος.
Ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης που έχουμε εμείς ως καταναλωτές;
Όλοι γνωρίζουμε πως μεγάλος αριθμός τυποποιημένων τροφίμων εμπεριέχει ανθυγιεινά συστατικά. Έρευνες έχουν αποδείξει πως υπάρχει σχέση αιτίας και αιτιατού μεταξύ των συγκεκριμένων συστατικών και διαφόρων προβλημάτων υγείας. Έτσι εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, πως οι εταιρίες αρνούνται να χρησιμοποιήσουν τη σήμανση προκειμένου να μη γεμίσουν τα προϊόντα τους με κόκκινα σήματα. Γιατί σίγουρα κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε αποτρεπτικά προς τους καταναλωτές, που δε θα αγόραζαν τέτοιου είδους προϊόντα.
Ποια είναι τα στοιχεία που πρέπει απαραιτήτως να αναγράφονται στη συσκευασία;
- τα συστατικά που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του προϊόντος,
- η ποσότητα θερμίδων, λιπαρών, σακχάρων και αλατιού, ολικών λιπαρών, κορεσμένων λιπαρών, τα ποσοστά ω3 και ω6 κ. τ. λ. που περιέχει
- ποσοστά ενδεικτικής ημερήσιας πρόσληψης (κι έτσι ο καταναλωτής είναι σε θέση να γνωρίζει πόσα λιπαρά μπορεί να καταναλώσει ακόμα έτσι ώστε να μην ξεπεράσει το ενδεικτικό όριο)
- τα γενετικά τροποποιημένα συστατικά, που η εταιρία τα χρησιμοποιεί εν γνώσει της
- τα αλλεργιογόνα που περιέχει
- το όνομα του επίσημου παραγωγού ή διακινητή ή εισαγωγέα
Τα πρόσθετα τροφίμων Ε
Η πλειοψηφία των τροφίμων στις μέρες μας, εμπεριέχει συντηρητικά, τα γνωστά σε όλους μας Ε, που είναι μία μόλις από τις 26 κατηγορίες των προσθέτων τροφίμων. Τα τελευταία χρόνια η ανησυχία έχει αυξηθεί καθώς πολλές από αυτές τις Ε πρόσθετες ουσίες μπορεί να είναι γενετικά τροποποιημένες κι εντελώς ακατάλληλες για τον άνθρωπο.
Τα πρόσθετα τροφίμων είναι φυσικές ή συνθετικές ουσίες που προστίθενται σκόπιμα στα τρόφιμα για να βελτιώσουν τα χαρακτηριστικά των προϊόντων και τη συντήρηση των τροφίμων. Έτσι η προσθήκη π.χ. συντηρητικού αυξάνει τη διάρκεια συντήρησης του τροφίμου. Η προσθήκη ενισχυτικού γεύσης βελτιώνει τη γεύση ένώ η προσθήκη χρωστικής βελτιώνει την εμφάνιση του τροφίμου. Πολλά πρόσθετα τροφίμων υπάρχουν στη φύση (π.χ. η ερυθρά χρωστική της ρίζας των τεύτλων, οι ανθοκυανίνες), ενώ άλλα παρασκευάζονται συνθετικά (π.χ. το συνθετικό γλυκαντικό ασπαρτάμη, που χρησιμοποιείται αντί ζάχαρης).
Κάποιες κατηγορίες πρόσθετων τροφίμων είναι οι εξής: χρωστικές, συντηρητικά, αντιοξειωτικά, γαλακτωματοποιητές, πυκνωτικά μέσα, σταθεροποιητές, ενισχυτικά γεύσης, οξέα, ρυθμιστές οξύτητας, γλυκαντικά, τροποποιημένα άλατα, διογκωτικά αρτοποιΐας, υλικά για γλασάρισμα, σκληρυντικοί παράγοντες κ.α.
Το τελευταίο διάστημα τα πρόσθετα τροφίμων δεν αναφέρονται στις ετικέτες με τον κωδικό τους αλλά με το όνομά τους. Έτσι λοιπόν μπορεί να διαβάσει κανείς ότι ένα τρόφιμο περιέχει καραμελόχρωμα κι όχι Ε151. Αυτό γίνεται γιατί πλέον οι καταναλωτές είναι ενημερωμένοι για τα Ε κι αποφεύγουν προϊόντα που τα περιέχουν. Έτσι οι εταιρίες προκειμένου να μην έχουν μείωση των πωλήσεών τους αναφέρουν το όνομά τους κι όχι τον κωδικό τους. Κι αυτό είναι ένα δικαίωμα που τους το δίνει ο νόμος.
Κατάλογος πρόσθετων τροφίμων (PDF) που επιτρέπεται η χρήση τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Ποσο επικίνδυνα είναι τα πρόσθετα τροφίμων
Πηγή: NDR
Οι περισσότερες από τις περίπου 300 ουσίες που χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα σε τροφές και η χρήση τους επιτρέπεται, είναι ακίνδυνες για τον άνθρωπο. Υπάρχουν όμως ορισμένες για τις οποίες υπάρχουν διαφωνίες και διαμάχες.
Χρωστικές Ουσίες
Έρευνες αναφέρουν, πως ορισμένες χρωστικές ουσίες μπορεί να προκαλέσουν αλλεργίες. Μερικές από αυτές είναι: Ε102 (Ταρτραζίνη), Ε104 (κίτρινο της κινολίνης το οποίο έχει απαγορευτεί στην Ηνωμένες πολιτείες, γιατί λέγεται ότι συνδέεται με καρκίνο), E122 (Αζωρουμπίνη), Ε124 (Ερυθρό Κοχενίλης A), Ε129 (Ερυθρό Allura).
Όλες αυτές οι χρωστικές ουσίες αναλυθήκαν στην έρευνα Southampton (Southampton-Study) η οποία καταλήγει ότι ουσίες σαν τις παραπάνω κάνουν τα παιδιά υπερκινητικά. Η Έρευνα αμφισβητείται και είναι αρκετά διαμαχημη. Η EFSA (European Food safety Authoriy) δεν αναγνωρίζει τα αποτελέσματα.
Συντηρητικά
Έρευνες δείχνουν ότι ορισμένα συντηρητικά είναι επικίνδυνα σε συνδυασμό με άλλες ουσίες. Π.χ. το Ε210 (Βενζοϊκό Οξύ) σε συνδυασμό με τη βιταμίνη C μπορεί να δημιουργήσει άλλες καρκινοργόνες ουσίες. Το Ε250 (Νιτρώδες νάτριο) αν ζεσταθεί δημιουργεί επίσης καρκινογόνες ουσίες. Το βρίσκουμε σε ορισμένα προϊόντα κρέατος (παστά, καπνιστά, αλατισμένα αλλαντικά).
Πολλά από τα «Ε» για τα οποία ανησυχούμε, είναι συντηρητικά τα οποία βοηθούν στο να μην αλλοιώνεται η τροφή που βρίσκεται στη συσκευασία.
Γλυκαντικές Ουσίες
Διαβάστε το σχετικό άρθρο για τη ζάχαρη και τη σοκολάτα
Όλες οι παραπάνω ουσίες είναι σε πολύ περιορισμένες ποσότητες στα τρόφιμα. Δεν θεωρείται λοιπόν επικίνδυνο να τρώμε που και που τρόφιμα που περιέχουν ακόμη και "ένοχες" ουσίες. Σημαντικό είναι να έχουμε μακροπρόθεσμη ποιότητα σταθερά στη διατροφή μας. Σημαντικό είναι να ενημερωνόμαστε και η κατανάλωση τροφών να γίνεται συνειδητά και με μέτρο.
