Επισκληρίδιος αναλγησία: Είναι η σωτηρία για έναν ανώδυνο τοκετό; Έχω να φοβάμαι;

Επειδή κυκλοφορούν πολλές προλήψεις, πρέπει να αναφέρουμε ότι η μέθοδος αυτή (αν γίνει σωστά) έχει τις λιγότερες παρενέργειες. Επί αποτυχίας της επισκληριδίου, (αν γίνει ενδοραχιαία), τότε το άτομο μπορεί να έχει για λίγο καιρό πονοκεφάλους. Αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα αντισηψίας, είναι δυνατόν να γίνει μόλυνσης. Αυτό όμως μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ιατρική πράξη. Αυτός είναι ο λόγος που λαμβάνονται όλα τα μέτρα και κυρίως η εξέταση από τον Αναισθησιολόγο που θα κρίνει αν η συγκεκριμένη γυναίκα πρέπει να κάνει ή όχι, επισκληρίδιο αναισθησία.

Είναι κρίμα με τους μύθους που κυκλοφορούν διάφορα ανεύθυνα άτομα, (ότι θα μείνουν παράλυτοι κ.α.) να υπάρχουν γυναίκες στην εποχή μας, που θα υποστούν το μαρτύριο του πόνου, στην πιο Ιερή στιγμή της ζωής τους. Διευκρινίζεται ότι τα κινητικά νεύρα δεν σταματούν την λειτουργία τους -εκτός από ένα μούδιασμα που αισθάνεται η γυναίκα- τα πόδια της μπορεί να τα κινεί. Το σφίξιμο το αισθάνεται, καθώς και την αφή.

Πόνο δεν αισθάνεται.
Αυτό είναι σημαντικό, για να μπορεί η γυναίκα να σφίγγεται στην εξώθηση.

Λίγα λόγια για το πώς γίνεται η επισκληρίδιος αναισθησία:
Η γυναίκα τοποθετείται σε τέτοια θέση (κάμψη), ώστε να ανοίξουν τα διαστήματα ανάμεσα στους σπονδύλους. Καθαρίζεται με ισχυρό αντισηπτικό η γύρω περιοχή και τοποθετούνται αποστειρωμένα πανιά, όπως στο χειρουργικό πεδίο. Με αποστειρωμένα γάντια ο Αναισθησιολόγος κάνει με μια μικρή βελονίτσα τοπική αναισθησία στο δέρμα και μετά γίνεται η τοποθέτηση λεπτότατου καθετήρα ανάμεσα στον 4ο και 5ο οσφυϊκό σπόνδυλο, όπως γίνεται η τοποθέτηση ορού στη φλέβα του χεριού.
Μετά σκεπάζεται η περιοχή με αποστειρωμένες γάζες και λευκοπλάστ και στερεώνεται ο καθετήρας στον ώμο της γυναίκας, όπου ο αναισθησιολόγος βάζει το φάρμακο όποτε χρειάζεται, χωρίς να ξανατρυπά την γυναίκα. Δεν υπάρχει γυναίκα πού έκανε επισκληρίδιο αναισθησία στο πρώτο παιδί και να μη θέλει να κάνει και στο δεύτερο. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι σήμερα και τα φάρμακα είναι καλύτερα που χρησιμοποιούνται στην μέθοδο αυτή (έχουν επίδραση κυρίως στα αισθητικά νεύρα) και η εμπειρία των Αναισθησιολόγων μεγαλύτερη.
Σαν συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι οι γυναίκες σήμερα μπορούν να περιμένουν με χαρά την ημέρα που θα γίνουν Μητέρες, χωρίς άγχος και φόβο. Να σταματήσουν δε να φοβίζουν τα κοριτσάκια από μικρά με τους πόνους της γέννας.

Επισκληρίδιος: Τί και Πώς

Πρόκειται για μια περιοχική αναλγησία η οποία πήρε το όνομά της από το γεγονός ότι χορηγείται στον επισκληρίδιο χώρο, έναν κενό χώρο μεταξύ του οστού και της σκληρής μεμβράνης που περιβάλλει και προστατεύει το μυελό των οστών.

Η χορήγηση ειδικών φαρμάκων σε αυτή την περιοχή (λίγο κάτω από τη μέση) έχει ως αποτέλεσμα την άρση της αγωγιμότητας των νεύρων του άλγους. Με άλλα λόγια, παύει πια να μεταδίδεται το αίσθημα του πόνου. Από πρακτική τώρα άποψη, τα πράγματα γίνονται ως εξής: Αρχικώς εισάγεται στον επισκληρίδιο χώρο μια βελόνη, η οποία χρησιμοποιείται ως οδηγός για την είσοδο του ειδικού καθετήρα. Η βελόνη απομακρύνεται, ενώ ο καθετήρας, που σταθεροποιείται στην πλάτη της επιτόκου, χρησιμεύει για την παροχή των φαρμάκων.

Τα υπέρ

Το πρώτο και κύριο πλεονέκτημα για τη μέλλουσα μαμά είναι φυσικά ότι απαλλάσσεται από τους εξαντλητικούς πόνους. Τα θετικά όμως δεν σταματούν εκεί. Ας δούμε τα σημαντικότερα:
•    Καλύτερη συνεργασία με το μαιευτήρα: Η έγκυος, ενώ δεν αισθάνεται πόνο, διατηρεί τις υπόλοιπες αισθήσεις και άρα μπορεί να συνεργαστεί με το γιατρό, ειδικά στην τελευταία φάση του τοκετού, όπου «σπρώχνει» για να βγει το μωρό.
•    Λιγότερο στρες, λιγότερες επιπλοκές: Με την επισκληρίδιο παρατηρείται μείωση των ορμονών του στρες. Αυτό είναι πολλαπλά θετικό για τη μέλλουσα μητέρα μέσα στο μαιευτήριο. Παρουσιάζει συνολικά καλύτερη «κλινική εικόνα» (καρδιακή παροχή, οξυγόνωση, κυκλοφορία του αίματος κλπ.).
•    Διευκολύνει το έργο του γιατρού: Τα πράγματα γίνονται καλύτερα και για τις κινήσεις του μαιευτήρα! Οι ειδικοί χειρισμοί γίνονται ευκολότεροι: από το να «ξεγεννήσει» τρίδυμα, μέχρι να βοηθήσει ένα μωρό που δεν βγαίνει με το συνηθισμένο τρόπο δηλαδή με το κεφάλι.
•    Βοηθά τις δύσκολες γέννες: Η επισκληρίδιος βοηθά ιδιαίτερα τόσο σε πρόωρους τοκετούς όσο και σε κυήσεις υψηλού κινδύνου γενικά. Επιτρέπει εύκολη μετάβαση σε αναισθησία, όταν πρέπει να γίνει καισαρική τομή επειγόντως.

Επιπλοκές και παρενέργειες

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην επισκληρίδιο αναλγησία δεν προκαλούν αλλεργικά φαινόμενα (είναι εξαιρετικά σπάνιες οι αναφορές σε κάτι τέτοιο). Επίσης, ο τρόπος που γίνεται η επισκληρίδιος παρέχει τη βεβαιότητα -σχεδόν- ότι δεν θα υπάρξουν περιπτώσεις παράλυσης από τη χρήση της. Οι κυριότερες επιπλοκές της επισκληριδίου είναι:

•    Υπόταση, η οποία αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση υγρών.
•    Έντονοι πονοκέφαλοι, οι οποίοι όμως αντιμετωπίζονται.
•    Εμφάνιση ρίγους, που δεν διαρκεί παρά μερικά λεπτά.
•    Καμιά φορά η επισκληρίδιος δεν είναι απόλυτα επιτυχημένη και ορισμένα μέρη του σώματος αισθάνονται ακόμη πόνο. Χρειάζεται να γίνει επανάληψη.

Πότε η επισκληρίδιος πρέπει να αποφεύγεται:

Ελάχιστες περιπτώσεις είναι απολύτως «απαγορευτικές» για την επισκληρίδιο: οι διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος και η ύπαρξη τοπικής λοίμωξης. Υπάρχουν όμως μια σειρά «σχετικών αντενδείξεων», όπου καλό είναι η επισκληρίδιος να αποφεύγεται:

•    Χρόνιες παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας.
•    Δυσμορφίες της σπονδυλικής στήλης, όπως η σκολίωση.
•    Αιμορραγία, χαμηλός αιματοκρίτης και κίνδυνος αφυδάτωσης.
•    Δύσκολη διασωλήνωση.
•    Δυσφορία, είτε της μητέρας είτε του μωρού, λόγω κακής οξυγόνωσης.
•    Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις οι παραπάνω αντενδείξεις δεν συνεπάγονται απαγόρευση της χορήγησης επισκληριδίου, αλλά κατάλληλη διαχείριση του θέματος (η επισκληρίδιος χορηγείται σήμερα και σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά και σε γυναίκες που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή και έχουν ενημερώσει το γιατρό τους γι’ αυτό).

Και στην καισαρική τομή; Ναι 

Η επισκληρίδιος της καισαρικής τομής δεν διαφέρει από αυτήν του φυσιολογικού τοκετού παρά μόνο στην πυκνότητα των διαλυμάτων, που χορηγούνται και εδώ με την ίδια ακριβώς τεχνική. Προπάντων όμως παρέχει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με την ολική αναισθησία.
 
Τι αποφεύγουμε:

•    Προβλήματα αναγωγής και εισρόφησης (όταν η επίτοκος έχει φτάσει επειγόντως και μετά από γεύμα στην κλινική).
•    Πιθανή εγρήγορση της επιτόκου.
•    Καταστολή του νεογνού από τα φάρμακα μιας ολικής αναισθησίας.     

Τι πετυχαίνουμε:

•    Συνεργασία της μέλλουσας μητέρας με το γιατρό.
•    Καλύτερους χειρισμούς από το γιατρό (π.χ. σε περιπτώσεις πολλαπλής κύησης, μεγάλου εμβρύου κτλ.).  

Στο μεγάλο ερώτημα: τοκετός με πόνους ή επισκληρίδιο αναισθησία; Η επιλογή στη κρίση της γυναίκας.

Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου.
Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε προβλήματα και απορίες. 

Dr. Άρης Τσιγκρής
Μαιευτήρας - Χειρούργος Γυναικολόγος