Παιδική παχυσαρκία... Δε θα γίνει μπόι!

Κι ενώ προσπαθεί το δύσμοιρο πιτσιρίκι  να φτάσει στην «Ιθάκη» του (συνήθως τσουλήθρα), η μανδάμ το γραπώνει, του χώνει το κουτάλι απειλώντας «έεελα, άλλη μια ακόμη μπουκίτσα να πας να παίιιιξεις…»  και αυτό το φουκαριάρικο, κοντεύει να πνιγεί, αναψοκοκκινίζει, καταπίνει τελικά με τα χίλια ζόρια, προκειμένου να ξεγραπωθεί  για να παίξει… Αν μάλιστα, έχει την ατυχή έμπνευση να πάει σε σημείο σταθερό, κούνια ή τραμπάλα, το κουτάλι ακολουθεί την κίνηση του παιχνιδιού και χώνεται περιοδικά στο στόμα, χωρίς περιθώρια άρνησης. Παραδίπλα, συνήθως, είναι το μεγαλύτερο αδελφάκι, που η προαναφερθείσα κυρία έχει προλάβει και το έχει «φέρει στα μέτρα της», τσακίζει κάτι πατατάκια,  αφού έχει φάει όοοοοολο το δικό του ταπεράκι, έχει κατεβάσει κι ένα χυμό που «κάνει καλό, έχει και βιταμίνες», και τώρα παίζει με το κινητό. Άλλωστε, όταν πάει να τρέξει , λαχανιάζει σαν τον «Καρβουνιάρη», οπότε προτιμά να είναι μάλλον στατικό.

Η μαμά/γιαγιά πολύ καμαρώνει τον μεγάλο, («ορίστε , αυτό είναι παιδί, να δεις λεβέντης που θα γίνει, θα ρίξει αυτός ένα μπόι») και πολύ στενοχωριέται για το μικρό («μα, παιδί είναι αυτό, μ' έσκασε ο διάβολος, τόσο ωραίο ψαράκι και να μην το τρώει…»)….

Λοιπόν, στην Ελλάδα, όταν είσαι μικρός απαγορεύεται να είσαι λεπτός και λιγόφαγος. Πρέπει να είσαι χοντρός. Μετά από λίγα χρόνια, όταν φτάνεις εκεί, στο γυμνάσιο, όλοι συνειδητοποιούν ότι τελικά η κοιλιά δε γίνεται μπόι αυτόματα, παρά μόνο αν αλλάξεις εντελώς τις συνήθειες που σου έμαθαν. Και κακώς είσαι χοντρός. Μόνος σου έγινες. Τώρα να αλλάξεις. Τρίτο συννεφάκι δεξιά, θα βρεις το μαγικό ραβδί να αλλάξεις ΕΝΤΕΛΩΣ ό,τι έμαθες ως τώρα από το περιβάλλον σου και θα γίνεις συλφίς.

Μήπως να τα πούμε λιγάκι από την αρχή;

•    Σε όλο τον κόσμο, η παχυσαρκία είναι η πέμπτη αιτία θανάτου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας*. 2,8 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν παγκοσμίως από τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας.

•    Η παιδική παχυσαρκία είναι γεγονός αναμφισβήτητο: ακόμη και παιδιά 2 ετών μπορεί να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Όχι, δεν έχουν χαριτωμένες δίπλες.

•     Το 2012 υπολογιζόταν ότι τα παχύσαρκα παιδιά σε όλο τον κόσμο ξεπέρασαν τα 40 εκατομμύρια.

•    Η Ελλάδα είναι δεύτερη, μετά τον Καναδά, στην αύξηση της παχυσαρκίας στα παιδιά.  

•    Όπως φαίνεται από τις καμπύλες ανάπτυξης για τα ελληνόπουλα (θα τις βρείτε μέσα στα βιβλιάρια υγείας), οι γενιές της τελευταίας τριακονταετίας  έχουν ψηλώσει λιγότερο απ' ό,τι στις προηγούμενες δεκαετίες. Ωστόσο, οι γενιές της τελευταίας εικοσαετίας, κυρίως τα αγόρια, έχουν παχύνει σημαντικά και ανησυχητικά. Στα δεκαοχτάχρονα, η 97η εκατοστιαία θέση της καμπύλης του βάρους, η πιο ακραία «φυσιολογική» δηλαδή, έχει αυξηθεί κατά 15Kg στα αγόρια και 7Kg στα κορίτσια, που είναι παχύτερα κατά 3 και 2Kg από τους αντίστοιχους Αμερικανόπαιδες. Αυτό φαίνεται και στο δείκτη μάζας σώματος που είναι 24.3 και 22.2Κg/m² στους Έλληνες και Ελληνίδες και 22 και 21 Κg/m² στους Αμερικανούς και Αμερικανίδες, αντίστοιχα. Σημειωτέον ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία και την παχυσαρκία ενηλίκων στον κόσμο, με ποσοστά που είναι διπλάσια από τα δυτικοευρωπαϊκά. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία μας έχει ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην παιδική παχυσαρκία!

•    Η κοιλιά και το διπλοσάγονο δε θα γίνουν ύψος. Τα παχύσαρκα παιδιά παίρνουν γρήγορα ύψος στην αρχή, και φαίνονται πιο ψηλά από τους συνομηλίκους τους, στις μικρότερες ηλικίες.  Ωστόσο, έχει φανεί από μελέτες ότι τα παιδιά που είναι υπέρβαρα/παχύσαρκα, μπαίνουν πιο νωρίς στην εφηβεία από τους συνομηλίκους τους, καθώς ο οργανισμός τους αντιλαμβάνεται ότι ο «όγκος» τους αντιστοιχεί σε άτομο επαρκές να μπει σε φάση αναπαραγωγής.  Το αποτέλεσμα είναι να «κλείνουν» πιο νωρίς τα κομμάτια του σκελετού από όπου ψηλώνουμε ( οι επιφύσεις) και τελικά, τα παχύσαρκα παιδιά να έχουν χαμηλότερο τελικό ανάστημα ως ενήλικες από το αναμενόμενο.

•    Τα παχύσαρκα παιδιά γίνονται κατά κανόνα παχύσαρκοι ενήλικες. Οι διατροφικές συνήθειες, ο τρόπος ζωής, η άσκηση, είναι πράγματα βαθειά ριζωμένα ήδη από την παιδική ηλικία και δεν αλλάζουν εύκολα. Είναι  βαθειά ριζωμένα στο οικογενειακό περιβάλλον, το οποίο αλλάζει ακόμη δυσκολότερα.

•    Τα παχύσαρκα παιδιά γίνονται θύματα εκφοβισμού στο σχολείο τους, υφίστανται από νωρίς διακρίσεις, επιβαρύνοντας όχι μόνο τη σωματική αλλά και την ψυχική τους υγεία. Τα ξεχωρίζουν οι συμμαθητές τους στο παιχνίδι, τα ξεχωρίζουν οι δάσκαλοι στο σχολείο. Έχει βρεθεί ότι το στρες που βιώνουν τα παιδιά με σοβαρή παχυσαρκία, είναι αντίστοιχο των παιδιών που κάνουν χημειοθεραπείες!**

•    Η παιδική παχυσαρκία είναι κάτι που μπορεί να προληφθεί, και να αντιμετωπιστεί με μικρές καθημερινές αλλαγές σε μικρότερες ηλικίες. Εκμεταλλευόμαστε ότι τα παιδιά ψηλώνουν. Επομένως, αν ένα παχύσαρκο παιδί στην ηλικία των 6 ετών, για ένα χρόνο ΔΕΝ πάρει επιπλέον βάρος, λόγω της αύξησης του ύψους, θα πάψει να είναι παχύσαρκο. Τόσο απλά.

Τι κάνουμε για την παιδική παχυσαρκία:

1.    Προσπαθούμε από νωρίς να αποφύγουμε τους πολλούς υδατάνθρακες: μπισκοτόκρεμες και φαριν λακτέ δεν είναι απαραίτητα συστατικά για την ανάπτυξη ενός βρέφους που ήδη έχει πολύ βάρος.  

2.    Οι χυμοί δεν έχουν κάποιο διατροφικό όφελος: διατηρούν όλη τη ζάχαρη του φρούτου, αλλά καταστρέφονται οι βιταμίνες και επίσης τα παιδιά χάνουν και όλες τις φυτικές ίνες. Αποφύγετε ακόμη και τους σπιτικούς. Προτιμήστε να δώσετε κανονικά, από 12 μηνών, να μασουλήσει το φρούτο του.

3.    Μάθετε στο παιδί να πίνει ΝΕΡΟ.  Αν δίνετε χυμούς από τη βρεφική ηλικία, τα παιδιά δεν προτιμούν το νερό γιατί δεν έχει γεύση.

4.    Μόλις το παιδί κλείσει το χρόνο, προσπαθήστε να του δώσετε να μασάει το φαγητό του και μη συνεχίζετε τα αλεσμένα. Να εκπαιδευτεί να καταλαβαίνει τι τρώει, και οι ποσότητες να αντιστοιχούν στην δική του ηλικία (όχι με το πιάτο της σούπας του ενηλίκου!)

5.    Μάθετε στο παιδί να τρώει αργά το φαγητό του, και όχι με το κουτάλι της σούπας. Το γεύμα είναι διαδικασία και  όχι «σαβούρωμα».

6.    Δώστε το καλό παράδειγμα. Υπάρχει η σωστή και η κακή διατροφή. Και αυτή ισχύει για όλους, χοντρούς και λεπτούς, μεγάλους και μικρούς.  Οι σοκολάτες και τα σουβλάκια πρέπει να είναι κάτι σπάνιο, τόσο για τους γονείς, όσο και για τα παιδιά.

7.    Μάθετε στο παιδί σας να τρώει φρούτα και λαχανικά. Πάρτε από τη λαϊκή αγορά φρούτα και λαχανικά εποχής που είναι φθηνότερα.

8.    ΔΩΣΤΕ ΜΕΓΙΣΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. Τα μικρά παιδιά είναι εκ φύσεως αεικίνητα, αλλά εμάς αυτό δε μας βολεύει και τα καθηλώνουμε σε οθόνες. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι οργανωμένο. Μια μπάλα, ένα ποδήλατο, τρία πιτσιρίκια και ένα πάρκο. Αλλά να γίνεται σχεδόν καθημερινά. Όταν το παιδί είναι έξω από το σπίτι, έχει διπλό όφελος: κινείται και ξεχνάει και το φαγητό! (θα ωφελήσει  και τους μεγάλους της οικογένειας αυτή η άσκηση).

9.    Περιορίστε  τον χρόνο σε οθόνες! (Χρόνος οθόνης είναι τηλεόραση, ταμπλέτες, κινητά. Για παιδιά σχολικής ηλικίας δεν πρέπει να ξεπερνάει τις 4-5 ώρες την εβδομάδα!!! )

10.    Έχετε πάντα μαζί σας κάτι για όταν πεινάσει, ώστε να αποφύγετε τα περίπτερα: μπάρες δημητριακών ή μπανάνες.

11.    Αναψυκτικά και προϊόντα περιπτέρου (πατατάκια και άλλα παρεμφερή) δεν έχουν καμία θέση στην παιδική διατροφή.

* WHO | Obesity and overweight. Available from: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/index.html.
** Schwimmer, J.B., T.M. Burwinkle, and J.W. Varni, HEalth-related quality of life of severely obese children and adolescents. JAMA, 2003. 289(14): p. 1813-1819.

Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου. Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε προβλήματα και απορίες.  Σε περίπτωση που θέλετε να έχετε μια προσωπική επικοινωνία μαζί μου, περιμένω τα e-mails σας στη διεύθυνση:  lazopoulounatalia@gmail.com