Πώς χειριζόμαστε την πίεση που ασκείται στους έφηβους για να έχουν συγκεκριμένη εξωτερική εμφάνιση;
"Μα πως μπορώ να τον βλέπω να φοράει αυτά τα παντελόνια που είναι σαν να του έχουν πέσει και φαίνεται το εσώρουχό του; Τι θα σκεφτούν οι καθηγητές του για μένα; Δεν ντρέπεται που κυκλοφορεί έτσι;"
Αυτό που παρατηρούν οι γονείς των εφήβων σίγουρα λοιπόν, είναι η αντιδραστικότητα αλλά και η τάση του παιδιού τους που από τη μία θέλει να ξεχωρίσει από την άλλη όμως θέλει να είναι και ίδιος με τους ομοίους του! Το αποτέλεσμα είναι να έχει πια ή μάλλον πιο σωστά, να προσπαθεί να σχηματίσει ο ίδιος τη δική του άποψη, το δικό του στυλ - που όσο και αν φαίνεται ότι είναι ίδιο με όλων των άλλων εφήβων εκείνος μπορεί να το θεωρεί μοναδικό, καθώς στολίζεται με τις ώρες μπροστά στον καθρέφτη για να φτιάξει αυτό το …τσουλούφι που και πάλι σε εμάς φαίνεται αχτένιστο!
Ο έφηβος πλέον δεν χρειάζεται καθοδήγηση. Αντίθετα, επιλέγει μόνος του το κούρεμά του, την εμφάνισή του, την μουσική που του αρέσει. Συχνά θέλοντας να είναι διαφορετικός, μπορεί να προκαλεί με τον ρουχισμό και το στυλ του. Εξάλλου, η άρνηση να ακολουθήσει όσα του υποδεικνύουν ως σωστά είναι κάτι που κυριαρχεί αυτό το διάστημα. Μέσα από αυτή την εξερεύνηση προσπαθεί να βρει μια ταυτότητα. Ποιος θέλει να είναι.. Έχει ανάγκη να αισθάνεται ότι ανήκει σε μια ομάδα συνομήλικων, με τους οποίους διαθέτει κοινές ανησυχίες και ιδεολογία, παρόμοια εικόνα και κουλτούρα αλά και τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων.
Ταυτόχρονα, μια εξεζητημένη εξωτερική εμφάνιση ίσως να αποτελεί και ένα τεστάρισμα προς τους γονείς για το πόσο θα αποδεχτούν την μοναδικότητα και τις αποφάσεις του ή θα του πούνε «Βγάλε το σκουλαρίκι από τη μύτη γιατί τι θα πει ο κόσμος όταν σε δει έτσι!».
Στην πραγματικότητα δεν είναι το σκουλαρίκι που τον ενδιαφέρει αλλά το πόσο η μητέρα και ο πατέρας του νοιάζονταν για τον ίδιο ή για τους άλλους. Κυρίαρχη ανάγκη των εφήβων σε αυτή τη φάση είναι η ύπαρξη γονικών προτύπων, που δεν εγκαταλείπουν και που κατορθώνουν να επιβιώσουν και να βγουν αλώβητοι από όλες τις προκλήσεις που ο γιος ή η κόρης τους τούς θέτει. Έτσι, χρειάζονται κάποιον εκεί για να συγκρουστούν και αργότερα να ταυτιστούν μαζί του.
Η άσκηση πίεσης στον έφηβο γιο ή στην έφηβη κόρη μας, ως προς το να αλλάξει την εξωτερική του/της εμφάνιση, προκειμένου να συμμορφωθεί με τα κοινωνικά πρότυπα, είναι κάτι που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αντιδραστικότητα και επιμονή από την πλευρά του/της. Η επικριτική στάση και η παρεμβατικότητα, που εμπεριέχουν την επιβολή, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε έντονες συγκρούσεις. Εφόσον δεν είναι κάτι που τον θέτει σε κίνδυνο, οι γονείς χρειάζεται να δείξουν κατανόηση, αποδοχή και να «μην κοντράρουν περισσότερο».
Σε αυτό το σημείο είναι που πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί τους έχει πια μεγαλώσει και δεν μπορούν «να το στείλουν στο δωμάτιό του» όταν κάνει μια αταξία. Αντίθετα, οφείλουν να είναι κοντά και να δίνουν την ευκαιρία στον έφηβο να ανακαλύψει τον κόσμο και τον εαυτό του, προσφέροντας την απαραίτητη προστασία, όταν αυτή χρειαστεί και σεβόμενοι τις επιλογές του. Το δύσκολο για έναν γονιό σε αυτή τη φάση είναι να καταλάβει το πότε να συμπεριφερθεί σαν να έχει να κάνει με έναν ενήλικα και πότε με ένα παιδί, που έχει ακόμη ανάγκη από την φροντίδα του, καθώς η αμφιταλάντευση μεταξύ ανεξαρτησίας και εξάρτησης είναι κάτι που συμβαίνει έντονα στην εφηβεία.
Επομένως, οι γονείς πρέπει να βρίσκονται κοντά στον έφηβο, να αποφεύγουν να τον κατηγορούν για τις επιλογές του, να τον υποτιμούν ή να προσπαθούν να του επιβληθούν με το επιχείρημα ότι «το σωστό είναι αυτό που λένε οι ίδιοι».
Αντίθετα, είναι σημαντικό να είναι δίπλα, χωρίς να αδιαφορούν, προσφέροντας την βοήθειά τους όταν ο έφηβος την ζητά.
Ας μην ξεχνάει ο γονιός ότι η εφηβεία σηματοδοτεί το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή! Είναι φυσιολογικό ο έφηβος να θέλει να πειραματιστεί, να δοκιμάσει, να εισπράξει εμπειρίες, νιώθοντας ότι είναι ανίκητος και πως μπορεί να κάνει τα πάντα. Ας του δώσει ο γονιός τον χώρο που χρειάζεται, μένοντας διακριτικά όμως πίσω του…
Μαρίνα Μόσχα, Ψυχοθεραπεύτρια - Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
