Τι είναι τα trans λιπαρά και πόσο κινδυνεύει το παιδί μου από αυτά;
Αν ερωτηθούμε μάλιστα ποια λιπαρά είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου οι περισσότεροι θα απαντήσουμε τα ζωικά λιπαρά (δηλαδή τα κορεσμένα λίπη).
Λίγοι ωστόσο γνωρίζουν το ρόλο που διαδραματίζουν τα trans λιπαρά οξέα στην υγεία του ανθρώπου και ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν τι είναι αυτά.
Τα λιπαρά οξέα χωρίζονται σε δύο μεγάλες γνωστές κατηγορίες, τα κορεσμένα λίπη και τα ακόρεστα.
Τα τελευταία χωρίζονται σε πολυακόρεστα και μονοακόρεστα.
Η αναλογία των κατηγοριών αυτών καθορίζει το εάν το λίπος θα έχει στερεή ή υγρή μορφή.
Έτσι λοιπόν τα ζωικά λίπη έχουν στερεή μορφή και μεγάλη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, ενώ αντίθετα τα φυτικά έλαια (όπως το ελαιόλαδο και το σπορέλαιο) έχουν μεγάλες ποσότητες ακόρεστων λιπαρών οξέων με αποτέλεσμα να είναι υγρά.
Τα trans λιπαρά οξέα που περιέχονται στα περισσότερα τρόφιμα είναι βιομηχανικά επεξεργασμένα πολυακόρεστα λίπη τα οποία έχουν υδρογονωθεί (μία διαδικασία που τους επιτρέπει να αποκτήσουν παχύρευστη μορφή).
Στη φύση απαντώνται σε πολύ μικρές ποσότητες στα ζωικά λίπη και δεν υπερβαίνουν το 2-5%.
Η χρήση των trans λιπαρών οξέων έχει αυξηθεί σημαντικά τον τελευταίο αιώνα και συμβαδίζει με την αύξηση στην κατανάλωση επεξεργασμένης τροφής.
Όλες οι τροφές που παρασκευάζονται με μαργαρίνες περιέχουν υψηλές ποσότητες λιπαρών οξέων.
Σε αυτές περιλαμβάνονται τα hamburger, τα πατατάκια, τα κρακεράκια, τα δημητριακά στη μορφή μπάρας ενέργειας, οι βάφλες, οι τηγανίτες, τα ντόνατς και οι πάστες, τα παγωτά, διάφορα σνακ τύπου sweet rolls, τα έτοιμα κουλουράκια και πολλές άλλες τροφές.
Για ποιο λόγο χρησιμοποιούνται όμως τα trans λιπαρά σε αυτές τις τροφές; Η αλήθεια είναι ότι τα trans λιπαρά βελτιώνουν σημαντικά την υφή των προϊόντων ενώ παράλληλα αυξάνουν σημαντικά τη διάρκεια ζωής τους.
Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα trans λιπαρά στον οργανισμό μας δεν έχει αποσαφηνισθεί πλήρως.
Φαίνεται ωστόσο, ότι οδηγούν στην αδυναμία του σώματος να επεξεργαστεί τόσο τα ίδια, όσο και άλλα λιπαρά οξέα με αποτέλεσμα την εναπόθεσή τους στα διάφορα όργανα.
Τα νοσήματα που προκύπτουν από την υψηλή κατανάλωση trans λιπαρών οξέων είναι πολυάριθμα και περιλαμβάνουν την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου που προδιαθέτει με τη σειρά της σε έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο, την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης νόσου Alzheimer, σακχαρώδους διαβήτη, παχυσαρκίας και διάφορων μορφών καρκίνου.
Ταυτόχρονα έχει παρατηρηθεί ότι συνδέονται με τη γυναικεία υπογονιμότητα, τη μείζονα κατάθλιψη και διάφορα συμπεριφορικά προβλήματα (όπως συναισθηματική αστάθεια και επιθετικότητα).
Για όλους αυτούς τους λόγους η βιομηχανία τροφίμων έχει ήδη ξεκινήσει να αλλάζει τον τρόπο παρασκευής των μαργαρινών με στόχο τον περιορισμό της ποσότητας των trans λιπαρών οξέων.
Σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πλέον υποχρεωτική η αναγραφή των συστατικών που περιέχονται στις έτοιμες τροφές, ενώ παράλληλα υπάρχει η σύσταση σημαντικού περιορισμού της ποσότητας των trans λιπαρών οξέων κατά την παρασκευή αυτών των προϊόντων.
Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει όλοι μας να φροντίζουμε να διαβάζουμε τις πληροφορίες αυτές και να περιορίζουμε την κατανάλωση προϊόντων στα οποία χρησιμοποιούνται υψηλές ποσότητες μαργαρίνης.
Με αυτό τον τρόπο θα καταφέρουμε να προασπίσουμε όχι μόνο την υγεία μας αλλά και την υγεία των παιδιών μας.
Ελεάνα Γκιώκα
Παιδίατρος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιμελήτρια Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
www.eleanagkioka.gr
