Το παιχνίδι στη γειτονιά

Έλλειψη χώρου  και πολλά αυτοκίνητα

Ένας λόγος είναι η έλλειψη χώρου στις πόλεις. Από τη δεκαετία του 70 οι μονοκατοικίες στις πόλεις μειώνονται συστηματικά κι έτσι εξαφανίζονται και οι λίγοι κήποι ενώ σε κάθε κομμάτι της πόλης ξεφυτρώνουν νέες πολυκατοικίες. Το χώμα, οι αλάνες και το πράσινο πια έχει γίνει σπάνιο. 

Επίσης η αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων, που οδηγεί στην επιδείνωση του κυκλοφοριακού (με όλους τους κινδύνους που το συνοδεύουν),  απαιτεί κυκλοφοριακή παιδεία  τόσο για τα παιδιά όσο και για τους οδηγούς. Δυστυχώς τέτοιου είδους εκπαίδευση δεν παρέχεται συστηματικά στη χώρα μας, κάνοντας το γονέα να ανησυχεί κάθε φορά που βγαίνει στο δρόμο το παιδί του. (Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα τροχαία είναι η νούμερο 1 αιτία θανατηφόρων ατυχημάτων για τα παιδιά όχι μόνο στη χώρα μας αλλά παγκόσμια).

Υπάρχουν όμως πολλές γειτονιές με πολυκατοικίες και πολυσύχναστους δρόμους, οι οποίοι γεμίζουν από παιδιά ενώ περιοχές με μονοκατοικίες, πράσινο και λίγα αυτοκίνητα στις οποίες δεν βλέπεις παιδιά στο δρόμο. Ανεξάρτητα  λοιπόν από το κυκλοφοριακό πρόβλημα, υπάρχει κάτι κοινό στα μέρη που συναντάει κάποιος παιδιά και παιχνίδι. Υπάρχει κάποιος σίγουρος χώρος όπως μια παιδική χαρά, ένα γήπεδο μπάσκετ ή ένα πάρκο, στο οποίο τα παιδιά συναντιούνται και παίζουν και γονείς νιώθουν ασφάλεια.

Έλλειψη χρόνου

Πολλές φορές δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για να ασχοληθούμε με τα παιδιά μας. Όταν αυτό γίνεται συστηματικά δεν θα μπορέσουμε να τους παρέχουμε τις γνώσεις και τα ερεθίσματα που πρέπει να πάρουν μέσα από το οικογενειακό περιβάλλον. Έτσι δε θα καταφέρουμε να τα προετοιμάσουμε επαρκώς για τον έξω κόσμο ενώ θα δημιουργήσουμε  έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο:

• Από τη μία πλευρά το παιδί θα πρέπει να διαχειριστεί επιρροές από το σχολείο, τη γειτονιά ή την κοινωνία σχεδόν μόνο του κι όλες αυτές τις νέες εμπειρίες θα πρέπει να τις επεξεργαστεί πάλι μόνο του. Η επιλογή των συμπεριφορών  που θα επιλέξει το παιδί  γίνεται τότε σχεδόν τυχαία ή ενστικτωδώς.
•  Ο γονέας από την άλλη πλευρά νιώθει την έλλειψη εκπαίδευσης που έχει το παιδί του και  ίσως νιώθει ότι "δεν είναι έτοιμο" για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους, που μπορεί να προκύψουν. Γι’ αυτό το λόγο πολλές φορές αυξάνει τον έλεγχο και υπέρ- προστατεύει το παιδί κλείνοντας το στο σπίτι.

Σε μία κοινωνία η οποία προσπαθεί να διαχειριστεί τα αποτελέσματα αποφάσεων και ενεργειών των περασμένων δεκαετιών, όπως αυξημένα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας, αυξημένη επιθετικότητα, απομόνωση και άλλες σοβαρές ψυχικές διαταραχές (όπως κατάθλιψη) ήρθε η στιγμή να αναρωτηθούμε αν πράγματι η προστασία του παιδιού από "κακές" επιρροές και κινδύνους είναι πάντα η σωστή απόφαση.

Κανένας δε θέλει να δει το παιδί του να τραυματίζεται, να πονάει και φυσικά κανένας δεν θέλει να χάσει το παιδί του. Όμως πρέπει επίσης να σκεφτούμε ότι αυτό ο μικρός άνθρωπος που μεγαλώνει δίπλα μας χρειάζεται την επαφή με την πραγματικότητα και την κοινωνία για να μπορέσει να ζήσει, να επηρεάσει και να επηρεαστεί, να αλλάξει και να δημιουργήσει κύματα αλλαγής, να αλληλεπιδράσει και να ενταχτεί ως ενεργό μέλος μέσα στο κοινωνικό σύνολο.

Κίνδυνοι που παραμονεύουν

Στο μυαλό μας έχουμε γεγονότα όπως απαγωγές και κακοποιήσεις παιδιών, ο αριθμός των οποίων (σύμφωνα με τις στατιστικές) είναι ασήμαντος σχετικά με τον αριθμό των παιδιών που βρίσκουν το θάνατο ή τραυματίζονται από αυτοκινητιστικά δυστυχήματα. Και όμως οι ειδήσεις για απαγωγές και κακοποιήσεις παιδιών, είναι συχνές. Ο κάθε γονέας ζει με την ανησυχία ότι κάτι μπορεί να συμβεί στο παιδί του, αλλά ο φόβος ότι κάποιος μπορεί να προσπαθήσει να του το κλέψει είναι πολύ έντονος ειδικά τα τελευταία χρόνια. Οι ειδήσεις για κακοποιήσεις ανηλίκων έχουν και μεγάλη ακροαματικότητα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης κι έτσι παρουσιάζονται με περισσότερες λεπτομέρειες διαρκώντας περισσότερο από άλλες, ίσως πιο θετικές ειδήσεις.

Ας μην ξεχνούμε όμως ότι συνήθως ξέρουμε τους φίλους των παιδιών μας και το παιχνίδι στη γειτονιά είναι σχεδόν πάντα με γνωστούς (σε αντίθεση με το παιχνίδι σε μια τυχαία παιδική χαρά με άγνωστα παιδιά και ενήλικες). Οι φίλοι προστατεύουν την παρέα τους από "εισβολείς" και αφήνουν δύσκολα κάποιον ξένο, ακόμη και ένα καινούργιο γειτονόπουλο, να διεισδύσει στην ομάδα τους.

Έτσι υπάρχει μία αυτοπροστασία της ομάδας, από "ξένους" .... και βλέπουμε ότι τα παιδιά που εύκολα μπορούν να  παραπλανηθούν  είναι  αυτά τα οποία είναι απομονωμένα και δεν ανήκουν σε κάποια παρέα. Φυσικά δεν μπορεί ο γονέας να εμπιστευτεί τον καθένα κι έτσι καλό είναι να γνωρίζουμε πάντα τους φίλους των παιδιών μας κι αν είναι δυνατό την οικογένειά τους.

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά μας να αποκτούν εμπειρίες καλές όσο και κακές. Για να μπορούν όμως τα παιδιά να μαθαίνουν από λάθη και να ξεχωρίσουν τις κακές από τις καλές παρέες στην παιδική αλλά και στην εφηβική ηλικία, είναι σημαντικό να μάθουν να παίρνουν αποφάσεις αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες μέσα στο σπίτι, στον προστατευόμενο χώρο της οικογένειας, από πολύ μικρή ηλικία προτού τα αφήσουμε να δημιουργήσουν τις παρέες τους και να επιλέξουν τους φίλους τους.

Παιχνίδι, κίνηση, κοινωνικές εμπειρίες 

Ας επιστρέψουμε όμως στο παιχνίδι στη γειτονιά. Το παιχνίδι με φίλους και γνωστούς στη γειτονιά βοηθάει  την κοινωνικοποίηση του παιδιού μέσω διαφωνιών, καυγάδων, αλλά και μέσω τις εξεύρεσης λύσεων, τις οποίες βρίσκουν τα παιδιά μεταξύ τους χωρίς την παρεμβολή των γονέων. (Πρέπει να επισημάνουμε ότι η έλλειψη παρέμβασης των γονέων είναι το καίριο βήμα για την κοινωνικοποίηση των παιδιών).

Σήμερα όμως προσπαθούμε να επιλέξουμε φίλους, να εκπαιδεύσουμε παιδιά, που είναι πιο πληροφορημένα και έχουν γνώσεις ίσως και περισσότερες από αυτές που είχαμε εμείς στην αντίστοιχη ηλικία. Προσπαθούμε να τους δώσουμε εφόδια όπως τεχνολογικές γνώσεις εκπαιδεύοντας τα να χρησιμοποιούν τους υπολογιστές και το ίντερνετ. Μπορούν όμως αυτές οι γνώσεις να αντικαταστήσουν τις κοινωνικές εμπειρίες  και τις διαπροσωπικές σχέσεις που τα παιδιά αποκτούν μέσα από την καθημερινότητά τους στις αλάνες με τη συναναστροφή τους με παιδιά της ηλικίας τους αλλά και μεγαλύτερα;

Δύσκολες αποφάσεις για γονείς

Όσο πιο πολύ μεγαλώνουν τα παιδιά, με αποκορύφωμα τα εφηβικά χρόνια, νιώθουν την πίεση και το στρες της σύγχρονη κοινωνίας.

Τα πρότυπα δείχνουν ότι επιβιώνει ο πιο μορφωμένος, ο πιο εξειδικευμένος, αυτός με τα περισσότερα πτυχία. Ξένες γλώσσες, χορός, μουσική,  φροντιστήρια δεν αφήνουν χρόνο για να χαλαλίσεις στις αλάνες.

Αν το παιδί όμως δεν έχει βιώσει την ανάπτυξη σχέσεων, την αλληλεγγύη και τους καυγάδες στο γειτονικό πάρκο τότε θα έχει χάσει ίσως το πιο σημαντικό μάθημα που μπορεί να του προσφέρει η παιδική του ηλικία, αυτό της ομαλής κοινωνικοποίησης και της ένταξης σε ένα πλαίσιο. Δε θα έπρεπε να ξεχνάμε ότι η παρέα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας και μέσω αυτής το παιδί μας προπονείται για όλα όσα πιθανόν να αντιμετωπίσει μετέπειτα στη ζωή του. Είναι λοιπόν το προπαρασκευαστικό στάδιο, που αν εκλείψει δημιουργεί ένα κενό, ένα χάσμα που πολύ δύσκολα μπορεί να αναπληρωθεί.

Έτσι  ο κάθε γονέας καλείται κάθε μέρα να καθοδηγήσει το παιδί ξέροντας τους κινδύνους αλλά γνωρίζοντας ότι το παιδί του χρειάζεται ελευθερίες και εμπειρίες, το παιχνίδι, τη γειτονιά με τους φίλους τους "καλούς" και τους "κακούς" γείτονες.

Ποιος είπε λοιπόν ότι είναι εύκολο να είσαι γονέας;