Θετική σκέψη

Think pink

Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο λιγότερο μπορεί να καταλάβει συμβουλές όπως: «Πρόσεχε να μην πέσεις». Είναι σαν να σας πει κάποιος: «Πρόσεξε! Μην φανταστείς ένα ροζ ελέφαντα.»

Το μυαλό σας θα δημιουργήσει αμέσως την εικόνα του ροζ ελέφαντα και μετά θα επεξεργαστεί την άρνηση (το "Μην") στην πρόταση.

Αναλόγως το παιδί θα σκεφτεί πρώτα (υποσυνείδητα, σε κλάσματα δευτερολέπτου ) το αρνητικό συμβάν  (π.χ. ότι θα πέσει) και μετά θα επεξεργαστεί (συνειδητά) το επόμενο βήμα για να το αποφύγει.  Είναι λοιπόν κατανοητό ότι όσο πιο μικρό είναι το παιδί  τόσο πιο λίγο έχει αναπτυχθεί η ικανότητά του να χρησιμοποιεί τη συνειδητή σκέψη κι έτσι πιο μεγάλη η πιθανότητα να συγκεντρωθεί σε αυτό που δε θέλετε να γίνει. Έχετε ακούσει το  «Ό,τι σκεφτείς γίνεται;» Αυτό περίπου συμβαίνει και με το «Πρόσεχε θα πέσεις».

Προσπαθήστε να λέτε στο παιδί  τι να κάνει και όχι τι να μην κάνει. Αν φοβάστε π. χ. ότι θα πέσει πείτε του: «Κρατήσου γερά», «Κατέβα από εκεί επάνω», «Κοίτα που πατάς». Έτσι το παιδί θα συγκεντρωθεί στο στόχο, τον οποίο του θέτετε, χωρίς να χάσει χρόνο σκεπτόμενο κάτι αρνητικό.  Εύκολα αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς ότι τα «μη» δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στο λεξιλόγιο μας.  Πώς όμως μπορούμε να θέσουμε όρια στα παιδιά και να τους εξηγήσουμε τους κινδύνους;

Η δύναμη της θετικής σκέψης

Χρησιμοποιώντας την κατάλληλη γλώσσα και λέγοντας στο παιδί τι  να κάνει καταφέρνουμε να το βοηθήσουμε να θέσει στόχους, να έχει στο μυαλό του θετικές εικόνες και θετική ενέργεια και να το βοηθήσουμε να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση του. Ακούγεται πολύ εύκολο; Είναι πράγματι. Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε δημιουργούν σκέψεις και η ποιότητα των σκέψεων καθορίζει την ποιότητα της Ζωής. Αντιθέτως μιλώντας συχνά για αρνητικές καταστάσεις δίνουμε, άθελα μας, στο παιδί μας αρνητικές εικόνες κι έτσι μακροπρόθεσμα είναι πιθανότερο το παιδί να αναπτύξει πιο εύκολα  φοβίες.

Κι εγώ ως γονέας φοβάμαι όταν ο γιος μου σκαρφαλώνει πάνω στο δέντρο της αυλής μας αλλά προσπαθώ να μη δείξω το φόβο μου. Είμαι κοντά για να προλάβω αν γίνει κάτι και προσπαθώ να τον επιβραβεύσω λέγοντας του: «Τι ωραία που σκαρφαλώνεις!», «Πρόσεχε που βάζεις τα χέρια σου και τα πόδια σου.», « Ένα βήμα μετά το άλλο.», « Πρώτα κοίτα που είναι το επόμενο κλαδί και μετά πιάσ’ το δυνατά με το χέρι σου.»

Δεν υπάρχει κανένα όφελος να πείτε σε ένα παιδί ότι μπορεί να πέσει ή να χτυπήσει την ώρα που κάνει μία οποιαδήποτε δραστηριότητα. Π. χ. όταν μαθαίνει ή όταν κάνει ποδήλατο, ένα από τα χειρότερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε είναι να φωνάξετε: «Όχι τόσο γρήγορα! Θα πέσεις!» Προσπαθήστε να αποφύγετε τέτοιου είδους παρατηρήσεις  και να τις αντικαταστήσετε με άλλες όπως π.χ. «Πιο σιγά σε παρακαλώ». Είναι φυσικό να φοβάστε και να προσέχετε να μη συμβεί κάτι στο παιδί σας, αλλά μην ξεχνάτε ότι αφενός  εσείς μπορείτε να διαχειριστείτε το φόβο καλύτερα από το παιδί και αφετέρου δεν είναι σωστό (ασυνείδητα φυσικά) να του μεταφέρετε το φόβο. 

Καλό θα ήταν πριν ή μετά από κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα να γίνεται κουβέντα με το παιδί, στην οποία θα συζητάτε τους κινδύνους που πιθανόν να αντιμετωπίσει. Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας προσπαθήστε να το εμψυχώσετε με θετικά σχόλια όπως: «Μπράβο! Τα κατάφερες!», «Ήσουν εξαιρετικός!», «Τα πήγες περίφημα!». Να είστε κοντά του και έτοιμος να παρέμβετε αν τυχόν υπάρξει κίνδυνος.

υγιής αυτοεκτίμηση

Κάποιοι γονείς που έχοντας δίδυμα αντιμετώπισαν το εξής πρόβλημα: Το ένα παιδί ήταν διαρκώς αφύσικα χαρούμενο, ενώ το άλλο μονίμως μελαγχολικό. Αποφάσισαν λοιπόν να καταφύγουν σε κάποιον ειδικό. Ένας ψυχίατρος υποστήριξε πως θα θεράπευε την οικογενειακή δυσαρμονία. Πήρε το χαρούμενο παιδί, το έβαλε σε ένα δωμάτιο με κοπριά και του έδωσε ένα φτυάρι. Θεωρώντας πως έτσι θα το θεραπεύσει από την υπερβολική χαρά του, βγήκε δίνοντάς του την εντολή: «Σκάβε!». Έπειτα έβαλε το απαισιόδοξο παιδί σε ένα δωμάτιο γεμάτο παιχνίδια και γλυκά και, αφήνοντάς το να παίξει με την ψυχή του, δήλωσε στους γονείς: «Αυτό θα το συνεφέρει! Σε μερικές ώρες θα δούμε πώς τα πήγε».

Σε μερικές ώρες, οι γονείς με τον ψυχίατρο πήγαν πρώτα στο μικρό απαισιόδοξο. Με έκπληξη τον βρήκαν να σιγοκλαίει καθισμένος στο πάτωμα. «Θα χτυπήσω άμα παίξω μ’ αυτά τα παιχνίδια!» έλεγε το παιδί που δεν είχε αλλάξει καθόλου. «Το άλλο σας παιδί όμως θα έχει θεραπευτεί», είπε ο ψυχίατρος προσπαθώντας να δείξει σιγουριά. Κρυφοκοιτάζοντας στο δωμάτιο, οι γονείς έκπληκτοι είδαν το παιδί να σκάβει με φούρια την κοπριά. Η μητέρα προσπάθησε να το σταματήσει, αλλά εκείνο, χωρίς να σταματήσει να σκάβει, της είπε με ενθουσιασμό: «Με τόση κοπριά, σίγουρα θα βρω ένα πόνυ κάπου εδώ μέσα!».

Από το Βιβλίο "εφηβικές ανησυχίες"

Η θετική σκέψη μπορεί να ενεργοποιήσει τις ικανότητες ενός ανθρώπου αλλά δεν μπορεί να δημιουργήσει κάτι που δεν υπάρχει. Χρειάζεται λοιπόν ενισχυμένη αυτοεκτίμηση, την οποία το παιδί την αναπτύσσει μέσω του διαλόγου και των εμπειριών, που του επιτρέπουμε να αποκτήσει. Αν σας ξεφύγει πού και πού ένα "Πρόσεχε θα πέσεις" δεν χάθηκε ο κόσμος. Σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσετε ότι μπορείτε να το πείτε διαφορετικά και να το διορθώσετε την επόμενη φορά.

Πώς το προστατεύω από κινδύνους.

Όσο θετικά και να προσπαθούμε να σκεπτόμαστε και να εκφραζόμαστε, οι κίνδυνοι δεν θα πάψουν να υπάρχουν. Σε κάθε ηλικία υπάρχουν ζητήματα, τα οποία πρέπει να εξηγούμε στα παιδιά και συνήθως είναι απαραίτητο να τους πούμε και αρνητικά πράγματα.

Η ζωή έχει και τις κακές πλευρές και τα παιδιά θα τις ανακαλύψουν αργά ή γρήγορα. Ας τους δώσουμε όμως όσο είναι μικρά ξεγνοιασιά  και θετική ενέργεια γιατί τα βοηθάει, όπως θα δούμε και παρακάτω, αργότερα στη ζωή τους και στον τρόπο τον οποίο θα σκέφτονται.

Όσο μεγαλώνει το παιδί μπορούμε να συζητούμε μαζί του για κάθε κίνδυνο και να ξεκαθαρίζουμε τις επιπτώσεις ακόμη και με αρνητικές εικόνες και παραδείγματα. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά στο να μιλάμε εκφοβίζοντας και στο να μιλάμε χρησιμοποιώντας θετικά παραδείγματα. Ας αναφερθούμε στο τσιγάρο. Το πιο εύκολο είναι να μιλήσουμε  για τις αρρώστιες που μπορεί να προκαλέσει. Δεν είναι όμως πάντα και το πιο αποτελεσματικό. Μπορούμε επί παραδείγματι  να συζητήσουμε για την υγεία και την σημασία της. Μπορούμε να μιλήσουμε για τα κίτρινα αλλά και για τα λευκά δόντια, για την άσχημη αλλά και για την ωραία μυρωδιά των ρούχων. Βλέπετε ότι υπάρχει  τρόπος να μιλάμε για το ίδιο πράγμα από διαφορετική οπτική. Η μία είναι να προσπαθούμε να πούμε στο παιδί να αποφύγει κάτι και η άλλη είναι να του δώσουμε ένα στόχο να πετύχει. Οι απόψεις ότι μόνο με τον εκφοβισμό μαθαίνει κάποιος είναι τελείως ξεπερασμένες. Ο εκφοβισμός δημιουργεί  αρνητικές εικόνες οι οποίες μας κάνουν να προσπαθούμε πράγματι να αποφύγουμε κάτι, αλλά οδηγεί τη σκέψη να συγκεντρώνεται στο πρόβλημα και όχι στη λύση.

Εφηβεία και θετική σκέψη

Όσο πιο πολύ μεγαλώνει το παιδί κι όσο πλησιάζει στην εφηβεία, τόσο πιο πολύ το επηρεάζει ο τρόπος με τον οποίο έχει μάθει να σκέφτεται. Όταν π.χ. προετοιμάζεται ένας έφηβος για τις εξετάσεις πρέπει να αποφύγει τις δυσάρεστες σκέψεις, όπως τον κακό βαθμό, που πιθανόν να πάρει  ή το τι θα πουν οι γονείς. Το μόνο αποτέλεσμα που μπορούν να έχουν αυτές οι αρνητικές σκέψεις είναι να μην τον αφήνουν να συγκεντρωθεί. Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία, η αρνητική πρόβλεψη που κάνουμε για τον εαυτό μας στο μέλλον, είναι μια παγίδα στην οποία δεν πρέπει να πέσουμε. Και είναι κάτι που μπορούμε να το αποφύγουμε στην καθημερινότητα μας και στη σχέση μας με τα παιδιά μας ανάλογα με τον τρόπο που τους μιλάμε.

Έχοντας μάθει ο έφηβος, σε μικρότερη ηλικία, να εντοπίζει και να «υπολογίζει» τους κινδύνους («Πρόσεχε θα πέσεις») και να βάζει στόχους για να τους ξεπεράσει («Κρατήσου γερά») βασίζει τη σκέψη του σε θετικές προσδοκίες και σε θετική αξιολόγηση του εαυτού του και όποιας κατάστασης αντιμετωπίζει.

Παραδείγματα θετική σκέψεις είναι: «θα διαβάσω με σύστημα και θα πετύχω», «είμαι ικανός /ή κι έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου» και «θα συναναστρέφομαι με ανθρώπους που με ενθαρρύνουν».