Το παιδί και τα όρια
Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ώστε να περιορίσουμε κάποιες από αυτές τις εντάσεις χωρίς από τη μία να γίνουμε πολύ αυστηροί και τιμωρητικοί αλλά από την άλλη χωρίς να αφήσουμε τα παιδιά ανεξέλεγκτα, χωρίς καθοδήγηση;
Την απάντηση μας τη δίνουν τα όρια….
Τα όρια, λοιπόν, είναι εργαλεία πολύτιμα, τα οποία μας βοηθούν να ελαχιστοποιήσουμε τις καθημερινές διαμάχες, να γνωστοποιούμε στα παιδιά μας τι θέλουμε από αυτά καθώς επίσης και τι εναλλακτικές έχουν για να μπορέσουν να πάρουν αυτό που θέλουν. Τα όρια, με άλλα λόγια, μας βοηθούν τόσο να αλλάξουμε συμπεριφορές όσο και να τις προλάβουμε, αλλά και να αποφύγουμε στρεσογόνες συμπεριφορές όπως η γκρίνια, οι φωνές, οι απειλές, και οι τιμωρίες για να πάρουμε εμείς ή τα παιδιά μας αυτό που θέλουμε.
Πώς θα γίνει αυτό; Καταρχάς χρειάζεται να θυμόμαστε ότι δεν είναι καθόλου εύκολο, καθώς κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός όπως επίσης και κάθε κατάσταση. Ωστόσο, μπορούμε να ακολουθήσουμε κάποιους κανόνες ή βήματα ώστε να συνεργαστούμε με τα παιδιά μας και να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα:
Τα όρια πρέπει να αφορούν συγκεκριμένες καταστάσεις και να μην είναι γενικά. Παράδειγμα δεν λέμε «δεν με ακούς ποτέ» αλλά «όταν σου λέω να πλύνεις τα χέρια σου δείχνεις να μην με ακούς».
Χρειάζεται να είναι ξεκάθαρα και να στηρίζονται σε μία λογική βάση. Παράδειγμα, «δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό επειδή…..»
Ζητούν τη συνεργασία και τη γνώμη του παιδιού για την επίλυση ενός προβλήματος. Παράδειγμα «υπάρχει κάτι που με απασχολεί και θα ήθελα να το συζητήσουμε ώστε να μπορέσουμε μαζί να βρούμε μία λύση. Συμβαίνει αυτό…. Το οποίο με στενοχωρεί και μου προκαλεί ένταση. Τί θα έλεγες να κάνουμε;» και όχι: «με εκνευρίζει αυτό που κάνεις και πρέπει να σταματήσει». Εννοείται ότι μαζί με το παιδί εξετάζουμε τις πιθανές λύσεις που προτείνονται μία προς μία ώστε να καταλήξουμε στην πιο εφικτή.
Εφόσον ο σεβασμός γεννιέται από τη συνύπαρξη, τα όρια σέβονται τις ανάγκες όλων και βοηθούν όλους. «Μπορούμε να πάμε εκεί εφόσον το θες αλλά θα ήθελα να είμαστε πίσω στις οχτώ επειδή…»
Προσπαθούμε να μην εκφράζουμε τα όρια σαν απειλές. Δηλαδή, δεν λέμε «Δεν θα πάμε βόλτα αν δεν μαζέψεις το δωμάτιό σου…. αν δεν βάλεις τα παπούτσια σου… αν δεν διαβάσεις» αλλά «μόλις μαζέψεις το δωμάτιό σου ….μόλις βάλεις τα παπούτσια σου…. μόλις τελειώσεις τα μαθήματά σου… μπορούμε να πάμε βόλτα».
Θυμόμαστε πάντα να επαινούμε τη σωστή συμπεριφορά. Όταν παρατηρούμε και ενισχύουμε τη σωστή συμπεριφορά τα παιδιά ξέρουν τι περιμένουμε από αυτά και υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να το επαναλάβουν. «Βλέπω ότι έβαλες τα ρούχα σου στα άπλυτα. Μου άρεσε πολύ αυτό επειδή με ξεκουράζει».
Χρειάζεται να είμαστε συνεπείς και σταθεροί απέναντι στα όρια αλλά χωρίς να είμαστε άκαμπτοι και ανελαστικοί. Ό,τι επιτρέπεται σήμερα επιτρέπεται και αύριο και ό,τι απαγορεύεται σήμερα απαγορεύεται αύριο. Αλλιώς στερούμε τη λογική πίσω από έναν κανόνα. Ωστόσο, αν μια ημέρα το παιδί είναι κουρασμένο ή άρρωστο εννοείται ότι υποχωρούμε και το λέμε στο παιδί.
Οι συνέπειες της παραβίασης ενός κανόνα συμφωνούνται μαζί με το παιδί και δεν είναι ποτέ τιμωρητικές και προσβλητικές αλλά πάντα φυσική συνέπεια της πράξης του παιδιού. Παράδειγμα, δεν λέμε «αφού μου μίλησες άσχημα δεν θα πας στο πάρτυ», καθώς είναι κάτι που δεν έχει άμεση σχέση με το πρόβλημα.
Όταν ένα παιδί παραβιάζει τα όρια δεν το κατηγορούμε («σιγά που μπορεί κανείς μαζί σου να κάνει συμφωνίες και να βάλει κανόνες…») αλλά του το επισημαίνουμε («είχαμε πει αυτό αλλά μάλλον ξεχάστηκες και έγινε αυτό») και εκφράζουμε προσδοκίες για το μέλλον: «περιμένω την επόμενη φορά να κάνεις αυτό»
Προσπαθούμε να είμαστε ήρεμοι και να κρατάμε την υπομονή και την ψυχραιμία μας όσες φορές και αν χρειαστεί να πούμε και να εξηγήσουμε σε ένα παιδί το ίδιο πράγμα. Ό,τι είναι αυτονόητο για εμάς δεν είναι και για τα παιδιά…
Το σημαντικό είναι ότι η οριοθέτηση για τα παιδιά σημαίνει σταθερότητα και συνέπεια συναισθηματική, ενώ τους δίνουμε το μήνυμα ότι τα εμπιστευόμαστε, αφού τα θεωρούμε ικανά για την ανάληψη των ευθυνών των πράξεων τους.
Εάν τηρήσουμε τις συμφωνίες μας, βοηθάμε στο να ελαχιστοποιηθούν οι διαμάχες μέσα στο σπίτι και παράλληλα βοηθάμε τα παιδιά μας να είναι υπεύθυνα για την συμπεριφορά τους και έτσι σιγά σιγά προάγουμε την αυτοπειθαρχία και τον αυτοέλεγχο.
Με άλλα λόγια, χρησιμοποιώντας σωστή οριοθέτηση, βελτιώνουμε την ποιότητα της σχέσης μας με τα παιδιά μας ενώ παράλληλα τα βοηθάμε να αναπτύξουν ολοκληρωμένη προσωπικότητα και θετική αυτοεκτίμηση, η οποία είναι το κλειδί της επιτυχίας σε όλους τους τομείς της ζωής του ανθρώπου.
Η Αρετή Κυπραίου είναι αριστούχος πτυχιούχος του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μετά τις σπουδές και το μεταπτυχιακό της στην Ψυχολογία και την Συμβουλευτική στο ίδιο Πανεπιστήμιο, διεύρυνε τις γνώσεις της με την εκπαίδευσή της στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων (παράρτημα της 'Διεθνούς Ομοσπονδίας για την Εκπαίδευση των Γονέων') του οποίου είναι και συνεργάτης.
Επίσης, εκπαιδεύτηκε μέσα από εξειδικευμένα σεμινάρια πάνω σε διάφορα θέματα που αφορούν στην ψυχολογία και τη θεραπεία του ατόμου και στη συμβουλευτική ζευγαριών.
Εργάζεται ως Ψυχολόγος στους τομείς της Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας Εφήβων, Ενηλίκων και Οικογένειας, συντονίζει Ομάδες Γονέων και είναι συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αθηνών στον τομέα της Επιμόρφωσης Ενηλίκων.
Παράλληλα, κάνει ομιλίες και σεμινάρια σε γονείς, εφήβους και εκπαιδευτικούς, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και είναι επιστημονική συνεργάτης σε ιστοσελίδες που αφορούν θέματα ψυχολογίας και διαπαιδαγώγησης.
Επικοινωνία: aretikypreou@yahoo.gr, aretikypreou@yahoo.gr">aretikypreou@yahoo.gr τηλ: 6936740308
