Πατρικός ρόλος: Κομπάρσος ή μήπως συμπρωταγωνιστής;

 Τα προηγούμενα χρόνια στην έρευνα ο πατέρας υπήρξε ο μεγάλος «απών»! Η σχέση μητέρας-παιδιού θεωρούταν το «πρωτότυπο» πάνω στο οποίο χτίζονταν όλες οι άλλες συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις του παιδιού. Απεναντίας, η πατρότητα θεωρούταν μια απλή «κοινωνική υποχρέωση», με την επίδραση του πατέρα να είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με εκείνη της μητέρας. Σήμερα πια, είναι ευρέως παραδεκτό ότι κανείς από τους δύο γονείς δεν μπορεί να αναπληρώσει τα καθήκοντα του άλλου. Το περιεχόμενο του ρόλου τους είναι ξεχωριστό, εξίσου σημαντικό και απαραίτητο για την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Η πατρική εμπλοκή στην ανατροφή του παιδιού είναι καθοριστική καθώς:

•  Ο πατέρας είναι αυτός ο οποίος εδραιώνει στην ψυχή του παιδιού το συναίσθημα της ασφάλειας μιας και θεωρείται ο προστάτης και ο υπερασπιστής της οικογένειας.

• Ο πατέρας με τη συμπεριφορά του συμβάλλει στην πνευματική, ηθική και ψυχο-κοινωνική  ανάπτυξη του παιδιού καθώς το παιδί τον έχει ως πρότυπο και ως φορέα δύναμης κι εξουσίας.

• Ο πατέρας που υιοθετεί μια στάση απέναντι στο παιδί του, όχι μόνο δυναμική αλλά και στοργική, κρατάει στα χέρια του το κλειδί της ευτυχίας και της ψυχικής ισορροπίας του παιδιού του. Έτσι εκείνο αισθάνεται ιδιαίτερη ικανοποίηση όταν δέχεται τη φροντίδα του πατέρα του και εκλαμβάνει την  πατρότητα το ίδιο ευχάριστα και θετικά με την μητρότητα.

• Ο πατέρας αρχικά καλείται να αποδεχτεί και να προστατεύσει τη σχέση προσκόλλησης μητέρας-βρέφους. Σιγά-σιγά όμως οφείλει, με την δυναμική του παρουσία στο πλάι της μητέρας, να ενισχύσει τις πρώτες ανεξαρτητοποιήσεις του βρέφους από την τόσο εξαρτητική σχέση μαζί της. Μόνον έτσι, η σχέση αυτή, δε θα φτάσει στο όριο της παθολογίας, δημιουργώντας ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία θα εκδηλωθούν στην ενήλικη πια ζωή του παιδιού.

• Γύρω στα πέντε έτη το παιδί δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τον πατέρα του. Είναι μια φυσιολογική εκδήλωση που πρέπει να ενισχυθεί και από τους δύο γονείς και όχι να την εκλαμβάνει η μητέρα ως ταπείνωση ή παραμερισμό της. Ο πατέρας αποτελεί την εικόνα του "άντρα" μέσα στο σπίτι. Αποτελεί τον πρώτο φίλο των αγοριών και τον πρώτο “σύντροφο” των κοριτσιών. Ειδικά για το αγόρι ο πατέρας αποτελεί το πρότυπο που σαν μικρός το μιμείται και σαν μεγάλος θέλει να ταυτιστεί μαζί του. Διδάσκεται, πώς να γίνει πατέρας από τον ίδιο του τον πατέρα. Παρακολουθεί προσεκτικά τις σχέσεις του πατέρα με τα άλλα αδέρφια του και τον τρόπο που αντιδρά ο πατέρας απέναντι στο ίδιο. Το κορίτσι, πέρα από το πως είναι ο άνδρας διδάσκεται και πως συμπεριφέρεται ο πατέρας σε μια οικογένεια. Τέλος, οι σχέσεις του πατέρα με την μητέρα προσφέρουν στα παιδιά την ευκαιρία να παρατηρούν όλες τις πλευρές της συμπεριφοράς τους ως σύζυγοι.

• Η σεξουαλική ταυτότητα του παιδιού εξαρτάται σ' ένα μεγάλο βαθμό από τη στάση του πατέρα. Ο ίδιος αποτελεί από τη μια, σεξουαλικό πρότυπο για τ' αγόρια, ενώ για τα κορίτσια το πρότυπο που θα αναζητήσουν αργότερα στο αντίθετο φύλο.  Έχει παρατηρηθεί ότι, σε παιδιά που ο πατέρας τους ήταν απών (φυσική ή ψυχολογική απουσία), τα αγόρια αντιμετώπισαν δυσκολίες σχετικά με τον ανδρισμό τους, ενώ τα κορίτσια δεν είχαν αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στο αντρικό φύλο. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στα αγόρια, όταν το πρότυπό του πατέρα μένει κενό τότε το παιδί καλείται ν' ανακαλύψει στα τυφλά την έννοια της ανδρικής του ταυτότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αγόρια να γίνονται ευάλωτα στη μίμηση στερεοτυπικών ανδρικών συμπεριφορών, όπως αυτές διαμορφώνονται από τη νοοτροπία της κοινωνίας (σκληρές, επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές) κρατώντας ουσιαστικά μια ψυχική απόσταση από τους άλλους, η οποία στέκεται εμπόδιο σε κάθε κοινωνική τους σχέση. Σε ακραίες περιπτώσεις, μέσα από την απελπισμένη ανάγκη τους να βρουν μια ανδρική ταυτότητα, υιοθετούν συμπεριφορές που φτάνουν μέχρι και την παραβατικότητα.

• Ένας πατέρας παρών μεν, αλλά που μονίμως αποδοκιμάζει το παιδί του μαλώνοντάς το, μεταβάλλεται στη φαντασία του παιδιού σαν το «χωροφύλακα» του σπιτιού. Τα αποτελέσματα της λανθασμένης και ανώριμης άσκησης των πατρικών καθηκόντων, αλλά και της κατάχρησης της πατρικής εξουσίας καταλήγουν σχεδόν στο ίδιο σημείο: Στην επαναστατική, παραβατική, βίαιη αντίδραση από μέρους του παιδιού ή ολοκληρωτική υποταγή, χαρακτηριστικά που δρουν εξίσου καταστροφικά για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού.

Για όλους τους παραπάνω λόγους γίνεται αντιληπτό ότι ο ρόλος του πατέρα έχει τεράστια σημασία. Αναφερόμενη λοιπόν σε όλες τις μητέρες, βοηθείστε τον πατέρα να διαδραματίσει αυτόν τον κρίσιμο ρόλο στην ανατροφή και την καθοδήγηση των παιδιών σας. Να είστε σίγουρες ότι ο πατέρας μπορεί να υπάρξει εξίσου στοργικός με σας, απέναντι στο μωρό σας και καθώς το παιδί μεγαλώνει εκείνος μπορεί να αναλάβει επιπρόσθετους ρόλους στην πνευματική του καθοδήγηση και την κοινωνική του ανάπτυξη. Τέλος να ξέρετε ότι ακόμα και όταν ο μπαμπάς απλά παίζει με το παιδί του, αυτό βοηθάει και καλλιεργεί την ανάπτυξή του. Τα παιχνίδια μαζί του αποκτούν μια σπουδαιότητα που απλώνεται πέρα από την τυπική έννοια του ρόλου του πατέρα…

Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου. Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε  προβλήματα που αντιμετωπίζετε μέσα στην οικογένειά σας.  Σε περίπτωση που θέλετε να έχετε μια προσωπική επικοινωνία μαζί μου, περιμένω τα e-mails σας στη διεύθυνση:  klairhseiradaki@gmail.com