Η επίδραση των παραμυθιών στον ψυχισμό του παιδιού
Ο κόσμος των παραμυθιών βοηθάει το παιδί να αντιληφθεί τη λειτουργία της κοινωνίας µε τις αντιξοότητες και τις κοινωνικές ανισότητες κι έτσι το προετοιμαζεί για την προσαρμογή του στην κοινωνία των ενηλίκων. Πέρα από αυτό, αξίζει να σας αναφέρω πόσο λυτρωτικός και ψυχοθεραπευτικός είναι ο ρόλος των παραμυθιών στον ψυχισμό του παιδιού. Όλοι οι µεγάλοι ψυχαναλυτές πίστευαν ότι τα παραµύθια αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν τον ψυχισµό των παιδιών, µε έναν τρόπο ασφαλή. Τι εννοούμε όμως με τον όρο «ασφαλή»;
Οι χαρακτήρες των παραμυθιών παρουσιάζουν ομοιότητες στη συμπεριφορά τους με ανθρώπινους χαρακτήρες, τους οποίους συναντούν τα παιδιά στην καθημερινότητά τους. Για παράδειγμα, η κακιά µάγισσα μπορεί να ισοδυναµεί µε μια απειλητική µητέρα, ο δράκος µπορεί να εκφράζει έναν ευνουχιστικό πατέρα, ο γέρος σοφός µπορεί να είναι το πρότυπο ενός καλού παππού, τα τρία γουρουνάκια μπορεί να συμβολίζουν τα αδέλφια του παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται στο παιδί η δυνατότητα να ταυτιστεί ακόμα και µε το χειρότερο ήρωα, µε τον πιο αδικηµένο, µε τον εγωιστή πλούσιο ή τον αλτρουιστή φτωχό και να φανταστεί ότι θέλει σε σχέση µε αυτούς, χωρίς να απειλείται από το εξωτερικό περιβάλλον. Το παιδί λοιπόν, ταυτιζόμενο με έναν ήρωα, είναι ελεύθερο να εκφράσει ακόμα και τα αρνητικά του συναισθήματα (αντιπάθεια, μίσος), κάτι που δεν έχει το θάρρος να κάνει απέναντι σε πρόσωπα υπαρκτά της καθημερινότητάς του. Κατ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να επέλθει η αποβολή του στρες και των ενοχών και κατά συνέπεια και η ψυχική αποφόρτιση του παιδιού.
Στη δουλειά μου με τα παιδιά, χρησιμοποιώ πολύ συχνά τις φανταστικές ιστορίες τους, προκειμένου να ανακαλύψω στοιχεία για το τι συμβαίνει στην οικογένειά τους, αλλά και να βγάλω συμπεράσματα για τις σκέψεις τους, τις κρυφές τους επιθυμίες, τους φόβους, τα συναισθήματα απειλής ή ενοχής, από τα οποία μπορεί να καταβάλλονται. Αυτό είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για μια μεγάλη γκάμα ηλικιών: τόσο για τα μικρά παιδιά (π.χ. 3 ετών) που δε μπορούν να εκφραστούν λεκτικά, όσο και για τα μεγαλύτερα (π.χ. 10 ετών) που τους είναι συναισθηματικά δύσκολο να μιλήσουν με ειλικρίνεια για το πώς αισθάνονται. Με αυτόν τον τρόπο όλα τα παιδιά γίνονται πιο προσιτά, ιδιαιτέρως αυτά που δυσκολεύονται να αποτυπώσουν τα συναισθήματά τους ξεκάθαρα σε λέξεις και προτιμούν να καταφεύγουν στη φαντασία τους.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι, οι συναισθηματικές αυτές διεργασίες που πραγματοποιούνται σε ένα συμβολικό-φαντασιακό επίπεδο μέσω του παραμυθιού, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη δόμηση ολόκληρης της προσωπικότητας του παιδιού, καθώς το εμψυχώνουν, δίνουν απαντήσεις στους προβληματισμούς του, του εμπνέουν αισιοδοξία, καταστέλλουν τις φοβίες του και το ηρεμούν.
Την επόμενη εβδομάδα, αξίζει να σας αναλύσω συγκεκριμένα παραδείγματα ιστοριών που έπλασαν παιδιά και τι σήμαινε το κάθε παραμύθι για κάθε ένα απ’ αυτά.
Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου. Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε προβλήματα που αντιμετωπίζετε μέσα στην οικογένειά σας. Σε περίπτωση που θέλετε να έχετε μια προσωπική επικοινωνία μαζί μου, περιμένω τα e-mails σας στη διεύθυνση: klairhseiradaki@gmail.com
