Ανατροφή του παιδιού. Μια μεγάλη πρόκληση

Πως μπορεί ένας γονιός να βοηθήσει το παιδί του ώστε να αποκτήσει μια ισορροπημένη προσωπικότητα; Να μπορεί το παιδί μεγαλώνοντας να αντιμετωπίζει δυσκολίες πιστεύοντας πως θα τα καταφέρει; Να πατάει γερά στα πόδια του και να νιώθει πως μπορεί (σε όποιο δυνατό βαθμό) να ελέγχει τη ζωή του;

Είναι φυσικό πως οι γονείς δεν μπορούν να προετοιμάσουν το παιδί για κάθε τι που θα συμβεί στη ζωή του. Άλλωστε πολλά «παθήματα» είναι μέσα στο πρόγραμμα να γίνουν «μαθήματα». Σίγουρα όμως, ειδικά στα πρώτα χρόνια της προσχολικής ηλικίας, μπορεί να στρώσουμε γερές βάσεις. Ποια είναι τα βασικά γι’ αυτό συστατικά;

Μαγικές συνταγές, δεν υπάρχουν. Όλα ξεκινούν εκεί που ο γονέας έχει την διάθεση να παρέχει ουσιαστικό χρόνο στο παιδί του, να έχει υπομονή και φυσικά βασικό συστατικό είναι ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον.

Αν από τις μικρές ηλικίες υπάρχουν αυτά τα…υλικά, τότε δημιουργούμε την ιδανική συνταγή για κάθε ηλικία.!

Ήρεμα, Ευγενικά  πρότυπα

Αν κανείς παρατηρήσει σωστά, θα δούμε πως σε ότι αφορά την εκμάθηση γενικά, τα παιδιά δεν αντιδρούν σε πειθαρχικές τιμωρίες και εκφοβισμούς. Αντιθέτως αντιδρούν στην αγάπη και στην επιβράβευση.

Αν εμείς συμπεριφερόμαστε σωστά, γιατί να μην το κάνουν και τα παιδιά μας. Άλλωστε το καλύτερο «πρότυπο » για όσα τους λέμε είμαστε εμείς.

 

Τα παιδιά για να μάθουν να ξεχωρίζουν το σωστό από το λάθος χρειάζεται η δική μας καθοδήγηση. Με ευγένεια και ηρεμία, εξηγούμε, χωρίς πολλά κηρύγματα, και κάνουμε υπομονή μέχρι να έρθει  κατάλληλη στιγμή όπου το παιδί θα βάλει σε τάξη τα όσα του λέμε και θα λειτουργήσουν όπως πρέπει. Πρέπει πρώτα εμείς οι ίδιοι να εφαρμόζουμε τις συμπεριφορές που θα επιθυμούσαμε να έχει το παιδί μας αφού μαθαίνει από εμάς.

Αν π.χ. φωνάζετε έντονα προκειμένου να ορίσετε μια απαγόρευση, το σίγουρο είναι πως κάποια στιγμή, το παιδί θα αντιδράσει με την ίδια ένταση και ίσως χρειαστεί εσείς να ανεβάσετε ακόμη περισσότερο την δική σας φωνή δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο!

Στις εκρήξεις θυμού τα μάτια των παιδιών δίνουν πάντα μια αιτία.

 

Τα παιδιά προσπαθούν να βρουν τα όρια τους ή να δοκιμάσουν τη δική σας αντίδραση. Ίσως τα αισθάνονται μέσα τους πως δεν ακούγονται. Πως δεν τα καταλαβαίνουμε.

Με κάθε εκδήλωση θυμού το παιδί θέλει να μας πει κάτι. Ως γονείς πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι είναι αυτό και βρούμε από κοινού εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης.  Επίσης ακόμη και τα πολύ μικρά παιδιά νιώθουν συχνά άγχος και ανησυχία για πολλούς λόγους π.χ. κούραση, ασθένεια, ακόμη και πείνα.

Με επιμονή, υπομονή και ήρεμο τόνο εξηγήστε ξανά και ξανά το σωστό. Αν το παιδί κινδυνεύει ή αρνείται να ακούσει επανειλημμένα, απομακρύνετε το πάλι με ήρεμο τρόπο και χωρίς απειλές. Αιτιολογήστε την απόφαση σας με λίγα και απλά λόγια χωρίς μεγάλους μονολόγους έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να καταλάβει.

Μόνο αν φερόμαστε στα παιδιά μας με σεβασμό και τα αντιμετωπίζουμε ως όντα τα οποία μπορούν να δοκιμάσουν αυτό που θεωρούν σωστό, να πειραματιστούν, να έχουν επιτυχία ή ακόμη και να αποτύχουν, τότε σίγουρα συμβάλουμε στην ανεξαρτησία τους. Αντιθέτως η υπερπροστασία και η αποδοκιμασία σε ότι τα αφορά αναπτύσσει φοβίες και ανασφάλειες.

Αιτιολόγηση αποφάσεων

Πόσες φορές την ημέρα λέμε «όχι» στα παιδιά μας; Έχει ουσία αν αναρωτιόμαστε. Ποιο το αποτέλεσμα;

Ένα απλό «όχι» δεν αρκεί. Τα παιδιά έχουν ανάγκη την αιτιολόγηση μιας επιλογής μας . Έτσι την δέχονται πιο εύκολα. Ίσως όχι από την αρχή, αλλά σιγά-σιγά εξοικειώνονται. Όταν υπάρχει λογική αλληλουχία, είναι πιο εύκολο να αποδεχτούν μια αιτιολογημένη, αρνητική απάντηση, ακόμη και αν αυτό δεν τους είναι αρεστό.

Η εξήγηση μιας απόφασης προκαλεί σκέψη και μια πιο ώριμη-ήπια αντίδραση από την πλευρά του παιδιού και συντελεί στην εξοικείωση του με τα κοινώς αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς και την κοινωνική πραγματικότητα. Χρειάζεται επανάληψη και σταθερότητα στα όχι μας. Καλύτερα οι απαγορεύσεις μας να είναι περιορισμένες αλλά με νόημα παρά να λέμε σε όλα «όχι» απλά και μόνο γιατί δεν μπορούμε να ασχοληθούμε περισσότερο!

Πειθαρχία και Επιβράβευση

Ναι, η πειθαρχία κάνει καλό. Λέγεται πως δημιουργεί «δυνατούς χαρακτήρες»! Μήπως όμως κάπου μπερδεύεται η πειθαρχία με την τιμωρία;

Όταν το παιδί είναι πειθαρχημένο σημαίνει ότι μπορεί να ακολουθεί ορισμένους κανόνες. Π.χ. τους κανόνες της οικογενείας, του σχολείου και της κοινωνίας γενικότερα.  Για να μάθει τους κανόνες αυτούς πρέπει πολλές φορές να δοκιμάσει τα όρια του, να κάνει λάθη και να έχει την κατάλληλη καθοδήγηση από την οικογένεια.

• Οι κανόνες πρέπει να είναι απλοί και ξεκάθαροι.
• Προτεραιότητα μας χρειάζεται να είναι ο θετικός λόγος . Ας λέμε στο παιδί τι να κάνει και όχι τι να μην κάνει.
• Δεν χρειάζονται υψηλές απαιτήσεις. Κάθε αρχή έχει τις δυσκολίες της και ακόμη και οι πολύ απλές επιτυχίες πρέπει να επιβραβεύονται.

Χώρος-χρόνος για εξερεύνηση

Δύο είναι οι πολύ σημαντικές δραστηριότητες που προσφέρουν στο παιδί την δυνατότητα να εξερευνήσει.  Η φύση, αλλά και η επίσκεψη σε χώρους τέχνης ή ακόμη και μουσεία.

Στη φύση, το παιδί μπορεί να ανακαλύψει κάθε πτυχή των αισθήσεων του . Να ακούσει διαφορετικούς από αυτούς της πόλης ήχους, να μυρίσει, να έρθει σε επαφή με το χώμα, να αποκτήσει νέες εμπειρίες, εικόνες, ερεθίσματα. Χωρίς να υπάρχουν χίλια «πρέπει» για το αν θα λερωθεί, αν θα προκαλέσει κάποια ζημιά, αν θα κινδυνεύει να το χτυπήσει ένα αυτοκίνητο.

Από την άλλη πλευρά στην πόλη, πολλοί είναι οι χώροι που προσφέρονται για δημιουργική μάθηση . Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες και μέσα στα σχολεία μέσω της ευέλικτης ζώνης. Από εκεί και πέρα τα μουσεία και κάθε φορέας που διοργανώνει πολιτιστικές ή εκπαιδευτικές δράσεις είναι αρκετά ώστε να βοηθήσουν στο έργο μας για ποικιλία ερεθισμάτων.

Σε ένα μουσείο ανακαλύπτουμε την ιστορική μας ταυτότητα, αποδεχόμαστε και άλλους πολιτισμούς και συνήθειες. Μαθαίνουμε πως η γνώση είναι διασκέδαση.

Φυσικά μέσα στα ερεθίσματα από την τέχνη, περιλαμβάνεται και μια ενδιαφέρουσα θεατρική παράσταση, ή ακόμη και μια ταινία που θα δούμε με το παιδί μας. Η τέχνη σε κάθε της μορφή είναι πάντα μια καλή ευκαιρία για συζητήσεις, προβληματισμούς και ανοίγει παράθυρα στην φαντασία και στη σκέψη του κάθε ανθρώπου.

Η καλύτερη ανατροφή

Αυτό λοιπόν ήταν; Αν ακολουθήσουμε τα παραπάνω βήματα τα παιδιά μας θα είναι ευτυχισμένα;

Αυτή είναι μια ερώτηση που σίγουρα δεν μπορεί να απαντηθεί. Το μόνο βέβαιο είναι πως ένα παιδί με «χτισμένη» αυτοπεποίθηση, σιγουριά, σεβασμό προς τον εαυτό του και τους γύρω του θα μπορέσει να αντιμετωπίσει δυσκολίες, να πάρει αποφάσεις και γιατί όχι να επηρεάσει τη ροή της κοινωνίας με το δικό του τρόπο.

Υπομονή, ηρεμία, καλή και αισιόδοξη διάθεση λοιπόν σε αυτή την…περιπέτεια που λέγεται ανατροφή!

Video: Σε συνεργασία με το άρωμα Ελλάδας και με την υποστήριξη του Kifisia Montessori School (International Learning Center)