H επίδραση του δασκάλου πάνω στο παιδί
Ο ρόλος που έχει ο εκπαιδευτικός, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις διάφορες δομές (κοινωνικές, πολιτιστικές) της εκάστοτε κοινωνίας. Έτσι, στο παραδοσιακό σχολείο, που διακρινόταν από αυταρχικές δομές, ο εκπαιδευτικός είχε το ρόλο κυρίως του μεταδότη, του μεταλαμπαδευτή της γνώσης και των αξιών, του παντογνώστη, του πάνσοφου. Καθώς οι δομές αυτές εξελίσσονται με το πέρασμα των χρόνων, δε μπορεί παρά να μεταβάλλεται και ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει θεαματικά. Η απόλυτη και αυταρχική φιγούρα του παραδοσιακού εκπαιδευτικού έχει αντικατασταθεί από το γλυκό πρότυπο της ευγενικής, συμπονετικής και καλόκαρδης δασκάλας, το οποίο πλησιάζει έντονα το μητρικό. Ο λόγος της έχει τεράστιο κύρος για το παιδί, το επηρεάζει, του δημιουργεί συμπάθεια ή αντιπάθεια για το σχολείο, τα μαθήματα, τους συμμαθητές του.
Οι δεοντολογικές αντιλήψεις θέλουν τον εκπαιδευτικό μια σφαιρική προσωπικότητα, που διακρίνεται από παιδαγωγικές ικανότητες, δυνατότητα μετάδοσης της γνώσης, αλλά πάνω απ’ όλα αγαπά τους μαθητές του. Ο ρόλος του πια, ξεφεύγει από τα στενά όρια του διδακτισμού και γίνεται ρόλος συμβουλευτικός και συνεργατικός. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, παρόλο που η τεχνολογία εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς (αντικαθιστώντας σε πολλές περιπτώσεις το ανθρώπινο δυναμικό) και παρόλο που εφαρμόζονται νέες μέθοδοι διδασκαλίας, η μάθηση δεν δύναται να επιτευχθεί χωρίς την παρουσία του δασκάλου μέσα στην τάξη.
O ρόλος του παιδαγωγού είναι πολυδιάστατος, καθώς καλείται να επιτελέσει ταυτόχρονα πολλούς επιμέρους ρόλους. Πρόκειται γι’ αυτόν ο οποίος θα καλωσορίσει τα νέα παιδιά στο σχολείο, θα τα αγκαλιάσει και με την ευγένειά του, θα τους εμφυσήσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Ο μαθητής των μικρών τάξεων για να μεταβεί ομαλά από το οικογενειακό στο σχολικό περιβάλλον, έχει ανάγκη τη βοήθεια του δασκάλου προκειμένου να μη βρεθεί μπροστά σε συγκρούσεις στην προσπάθεια προσαρμογής του. Η ομαλή προσαρμογή του μαθητή στην τάξη θα τον απελευθερώσει από φόβους, συναισθήματα ανασφάλειας, αγωνίες και άλλα συμπτώματα. Ο δάσκαλος είναι αυτός που με την υπομονή και την επιμονή του, θα διδάξει τους μαθητές από το μηδέν, θα τους βοηθήσει να οργανώσουν το χώρο και το χρόνο τους, ενώ παράλληλα με την ικανότητα λήψης αποφάσεων, τη σταθερότητά του, αλλά και το σεβασμό στα δικαιώματα και την προσωπικότητα του κάθε παιδιού, θ’ αποτελέσει γι αυτά πρότυπο μίμησης. Ο «αυτοέλεγχος» από την πλευρά του δασκάλου καθίσταται επίσης αναγκαίος, ώστε να προσφέρει στους μαθητές θετικές μορφές συμπεριφοράς. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συμπεριφορά του δασκάλου ασκεί τεράστια μορφοποιό επίδραση στο παιδί, διαμορφώνοντας την προσωπικότητα και το χαρακτήρα του.
Επίσης, ο δάσκαλος με την αισιοδοξία, το χιούμορ αλλά και την όρεξή του για δουλειά, επηρεάζει καθοριστικά το ψυχολογικό κλίμα της τάξης. Είναι ο κύριος υπεύθυνος για τη δημιουργία μιας ευνοϊκής σχολικής ατμόσφαιρας, μέσα στην οποία θα ζήσουν, θα εργαστούν, θα συνεργαστούν, θα μορφωθούν και θα κοινωνικοποιηθούν τα παιδιά. Με την ωριμότητά του, την επιστημονική κατάρτιση, την ευστροφία, την ευελιξία, την κατανόηση, την αγάπη γι’ αυτό που κάνει, μπορεί να αξιοποιεί τις υπάρχουσες δυνατότητες των παιδιών, ώστε να διαμορφώσει τις καλύτερες δυνατές παιδαγωγικές συνθήκες.
Ο δάσκαλος οφείλει να αποδέχεται την ανομοιογένεια της τάξης, να επηρεάζει τη θέση που κατέχει το κάθε παιδί μεταξύ των συμμαθητών του αλλά και να υποστηρίζει τα πιο αδύναμα, συνεσταλμένα και απόμακρα παιδιά. Άλλωστε, ο κάθε μαθητής θέλει ιδιαίτερη μεταχείριση, γιατί έχει τη δικιά του προσωπικότητα. Η αντικειμενικότητα, η δικαιοσύνη και η άνευ όρων αποδοχή του προς όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά της τάξης, αυξάνει τις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, ενώ παράλληλα μειώνει τις εσωτερικές συγκρούσεις και το άγχος στα παιδιά. Μια τέτοια δημοκρατική συμπεριφορά, καλλιεργεί στα παιδιά την ομαδικότητα, την αλληλεγγύη, ενώ παράλληλα καταπολεμά τον ατομικισμό και τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η δυναμική των ομάδων οδηγεί στην πειθαρχημένη ελευθερία και στον ελεύθερο διάλογο. Η δημιουργία των ομάδων όμως, προϋποθέτει ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει και τις φιλικές ή μη σχέσεις των μαθητών καθώς και τις ιδιαίτερες κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους.
Τέλος, στον τομέα της αξιολόγησης ο δάσκαλος οφείλει να δίνει όλο το βάρος στην παιδαγωγική αξιολόγηση και να αγωνίζεται, ώστε να εκλείψει ή τουλάχιστον να περιοριστεί το εξεταστικό - βαθμολογικό - επιλεκτικό σύστημα που έχει καθιερωθεί.
Γίνεται λοιπόν σαφές, το γεγονός ότι η σχέση που γεννάται και χτίζεται ανάμεσα στο δάσκαλο και το παιδί είναι ιδιαίτερη και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι όχι μόνο της μαθησιακής διαδικασίας αλλά και όλης της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδιού.
Για οποιαδήποτε απορία έχετε ή αν θέλετε την συμβουλή μου για κάποιο θέμα που σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου χρησιμοποιώντας τη φόρμα σχολίων ακριβώς κάτω από τα άρθρα μου. Θα ήταν χαρά μου να σας βοηθήσω να λύσετε προβλήματα που αντιμετωπίζετε μέσα στην οικογένειά σας. Σε περίπτωση που θέλετε να έχετε μια προσωπική επικοινωνία μαζί μου, περιμένω τα e-mails σας στη διεύθυνση: klairhseiradaki@gmail.com
